ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Ομιλία στην 18η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΕΑ (1)

14 Οκτώβρη 1966

Σύντροφοι, θέλω να εκφράσω κάποιες προκαταρκτικές απόψεις για την προλεταριακή πολιτιστική επανάσταση που συνεχίζεται στη Κίνα στην διάρκεια αυτών των μηνών. Λέω προκαταρκτικές απόψεις, επειδή αυτή η επανάσταση είναι μεγάλο και σοβαρό ζήτημα που απαιτεί επιπλέον μελέτη από μέρους μας, πιο λεπτομερείς αναλύσεις, βασισμένες σε πιο πλήρη στοιχεία, πιθανόν να χρειάζονται διευκρινίσεις από τους Κινέζους συντρόφους και όλα αυτά πρέπει να αναλυθούν προσεκτικά υπό το φως του Μαρξισμού – Λενινισμού. Πολλά ζητήματα δεν μας είναι ξεκάθαρα, μπορούμε και κάνουμε εικασίες, αλλά παραμένουν μόνο εικασίες που απαιτούν επιβεβαίωση από τα γεγονότα, από την ζωή.

Όμως, αν και δεν έχουμε αρκετή πληροφόρηση, η Κεντρική Επιτροπή πρέπει να κρίνει με βάση τα στοιχεία που έχουμε και να διαμορφώσει μια λίγο – πολύ ξεκάθαρη εσωτερική άποψη. Δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο, για τους λόγους που προανέφερα, ότι μπορεί να μην είμαστε πολύ ακριβείς σε συγκεκριμένες κρίσεις ή αποσαφηνίσεις. Όμως, η πρώτη προκαταρκτική σύντομη ανάλυση (επειδή αυτό το ζήτημα δεν είναι στην ημερήσια διάταξη αυτής της συνόδου της Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής) και οι κριτικές που μπορεί να κάνουμε για τις αρχές και τις μορφές της Κινέζικης Επανάστασης ωθούνται από καλούς συντροφικούς σκοπούς, από τις σωστές Μαρξιστικές – Λενινιστικές αρχές, από την επείγουσα και επιβεβλημένη ανάγκη για Μαρξιστική – Λενινιστική ενότητα ανάμεσα στα δυο κόμματά μας και από την απήχηση που μπορεί να έχει αυτή η επανάσταση στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Η Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, όπως την παρουσίασαν οι Κινέζοι ηγέτες και την διεξάγουν, εμφανίζει δυο πλευρές ενός μοναδικού ζητήματος: την εθνική και την διεθνή πλευρά του. Το Κόμμα μας, τα άλλα Μαρξιστικά – Λενινιστικά κόμματα και ολόκληρος ο κόσμος ενδιαφέρονται και για τις δυο αυτές πλευρές, και για όλο ζήτημα συνολικά.

Αυτή η Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση εξετάζεται, αναλύεται, ερμηνεύεται, εγκωμιάζεται ή κριτικάρεται από πολλές διαφορετικές θέσεις, γίνονται πολλές εικασίες για αυτήν, αλλά μπορούμε να πούμε ότι η ερμηνεία της γίνεται κυρίως σε τρεις κατευθύνσεις: ερμηνεία από τις θέσεις της καπιταλιστικής αστικής τάξης, ερμηνεία από αστικές – ρεβιζιονιστικές θέσεις και ερμηνεία από πραγματικές εποικοδομητικές Μαρξιστικές – Λενινιστικές θέσεις.

Θα ήταν πάρα πολύ μεγάλο λάθος από την μεριά των Κινέζων συντρόφων εάν τις μπέρδευαν και τις έβαζαν όλες στο ίδιο τσουβάλι, αφού οι δυο πρώτες είναι διαμετρικά αντίθετες με την τρίτη. Σε αυτή την περίπτωση δεν είχαν Μαρξιστική – Λενινιστική αντικειμενικότητα.

Κατά συνέπεια, σύντροφοι, θα καταλαβαίνετε πόσο μας είναι δύσκολο, να μη πω αδύνατο, να κάνουμε σωστή, ανοιχτή συντροφική κριτική στους Κινέζους συντρόφους σε αυτές τις πολύπλοκες συνθήκες που ανέφερα, ή να κριτικάρουμε τα ζητήματα για τα οποία πρόκειται να μιλήσω, ιδιαίτερα ως αναφορά την ασυγκράτητη προσωπολατρία του Μάο Τσε Τουνγκ. Αλλά όπως πάντα, το Κόμμα μας θα υπερασπίσει τις αρχές θαρραλέα, σωστά και χωρίς φόβο και θα βρει όχι μόνο το θάρρος αλλά και την σύνεση και την ψυχραιμία, που ποτέ δεν του έλειψαν και που τα απέκτησε σε δύσκολους αγώνες, να εκφράσει την γνώμη του στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας, να συζητήσει με υπομονή και συντροφικό τρόπο με τους Κινέζους συντρόφους για το κοινό κάλο, για το κάλο του Μαρξισμού – Λενινισμού.

Στηρίζουμε τις απόψεις που θα εκφράσουμε εδώ σε στοιχεία τα οποία πληροφορηθήκατε, από τις σχέσεις ανάμεσα στο Κόμμα μας και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας εδώ και πολλά χρόνια στη σειρά, από τις απόψεις του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στα σημαντικά διεθνή προβλήματα και στα ζητήματα του διεθνούς κομμουνισμού, από την ανταλλαγή απόψεων με γράμματα και αντιπροσωπείες και από τις δυο πλευρές, από την ανταλλαγή πείρας μέσω κομματικών και κρατικών δρόμων κλπ. Πληροφορηθήκατε επίσης για την εξέλιξη της Κινέζικης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης από την αρχή μέχρι τέλους από τον τύπο μας και, με πιο πολλές λεπτομέρειες, μέσω του ογκώδους υλικού από το ΑΤΑ που παίρνετε κάθε μέρα, άρα δεν πρόκειται να αναφερθώ στο ιστορικό της, αλλά θα σταθώ σύντομα μόνο σε συγκεκριμένες σημεία που κρίνω ότι είναι ιδιαίτερης σημασίας.

1) Στα συνέδριά τους, εδώ και δέκα χρόνια, οι Κινέζοι σύντροφοι όχι μόνο ήταν ασαφείς για την προδοσία του Τίτο, αλλά έριχναν τον φταίξιμο στον Στάλιν και αθώωναν τον Τίτο. Έχουμε στοιχεία για αυτή την στάση, επειδή αποτελούσε την ουσία των συνομιλιών μας με αυτούς. Αργότερα, όπως γνωρίζετε, διόρθωσαν αυτή τη στάση τους, αλλά συνέχιζαν να υποτιμούν τον Τιτοϊκό κίνδυνο μπροστά στον μεγάλο Χρουστσοφικό κίνδυνο.

2) Οι Κινέζοι σύντροφοι δεν κατανοούν τον κίνδυνο των Χρουστσοφικών πλέρια και όπως πρέπει. Δεν συμφωνούν ανοιχτά με τις κατηγορίες και τις συκοφαντίες των Χρουστσοφικών ενάντια στον Στάλιν, αλλά πίστεψαν μεγάλο μέρος τους και ενίσχυσαν την άποψή τους για τον Στάλιν την περίοδο της Κομιντέρν και αργότερα, για τα δήθεν λάθη του Στάλιν ως αναφορά την Κίνα, “λάθη” που μας τόνισε ο Τσου Ενλάϊ για να μας “πείσει” όταν μας επισκέφτηκε την τελευταία φορά, αν και δεν μπόρεσε να μας πείσει. Ακόμα και αν υποθέσουμε για μια στιγμή ότι δεχόμασταν αυτά που μας είπε ο Τσου Ενλάϊ για τον Στάλιν, κατά την γνώμη μας αυτά δεν συνιστούν σοβαρά σφάλματα ή λάθη αρχής, αλλά κυρίως είναι θέσεις τακτικής που υιοθετήθηκαν σε διάφορες πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες, που, χωρίς την αντιπαραβολή ντοκουμέντων, και ιδιαίτερα όταν έχει περάσει τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα από όταν συνέβησαν αυτά και όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα ντοκουμέντα, τουλάχιστον σε μας, μπορεί πολύ εύκολα να ερμηνευτούν μονόπλευρα.

Αργότερα οι Κινέζοι σύντροφοι κατάλαβαν την επικίνδυνη φύση των Χρουστσοφικών, αλλά η τακτική τους παρέμεινε ήπια, ιδιαίτερα στην αρχή, μάλιστα ακόμα και στο 22ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ και κατόπιν, όταν επιτεθήκαμε ανοιχτά και η φλόγα της ρεβιζιονιστικής φωτιάς κατευθύνονταν μόνο ενάντια στο Κόμμα μας, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας προσπάθησε να σταματήσει τις πολεμικές.

Παρ' όλα αυτά, αμέσως μετά την πτώση του Χρουστσόφ, οι Κινέζοι σύντροφοι ταλαντεύτηκαν κάπως, είχαν κάποιες λανθασμένες αυταπάτες και έκαναν κάποιες λανθασμένες ενέργειες. Γνωρίζετε για το επεισόδιο του Τσου Ενλάϊ με τον Αλβανό πρέσβη (2) και την στάση του Κόμματός μας.

Μια άλλη λανθασμένη στάση των Κινέζων, που είχε επιπτώσεις ιδιαίτερα σε συγκεκριμένα κόμματα, όπως εκείνα της Κορέας και της Ιαπωνίας, ήταν η πρόταση για την “δημιουργία αντιιμπεριαλιστικού μετώπου που να συμπεριλαμβάνει τους ρεβιζιονιστές.” Απορρίψαμε αυτή την πρόταση με δύναμη και αποφασιστικότητα και οι Κινέζοι σύντροφοι την απέσυραν. Τώρα τη σημαία αυτής της άποψης την σήκωσαν οι Κορεάτες και οι Ιάπωνες.

3) Όπως γνωρίζετε, είχαμε αντιπαράθεση για ζητήματα άρχων με τους Κινέζους συντρόφους, όχι κύρια για την ταξική πάλη, αλλά “για την ύπαρξη της φεουδο-αστικής τάξης ως τάξης, σαν οντότητα που αγωνίζεται εναντίον μας, ακόμα και από θέσεις κρατικής εξουσίας, την στιγμή που η κρατική εξουσία στις χώρες μας είναι η δικτατορία του προλεταριάτου”. Γνωρίζουμε ποια είναι η θέση μας και αυτή βασίζεται στην πάλη μας, σε στοιχεία και στη Μαρξιστική – Λενινιστική ανάλυση.

Οι Κινέζοι σύντροφοι ισχυρίστηκαν το αντίθετο. Όπως γνωρίζετε, τους είπαμε ότι μπορεί να είναι έτσι τα πράγματα στην χώρα τους, αλλά όχι στην δικιά μας, επειδή η ταξική πάλη στην χώρα μας διεξάγονταν και συνεχίστηκε αταλάντευτα από την εποχή του Εθνικού Απελευθερωτικού Πολέμου και από τον πόλεμο μέχρι τις μέρες μας και θα βαδίσουμε ενάντια στα υπολείμματα της φεουδο–αστικής τάξης κλπ, κλπ. Δεν υπάρχει αστική τάξη στην εξουσία στην χώρα μας. Οι Κινέζοι σύντροφοι απαίτησαν να υιοθετήσουμε τις απόψεις τους που μπορεί να να τις ανάπτυξαν μετά από ανάλυση της κατάστασης στην Κίνα. Αλλά ήταν μάταιο, επειδή, αντιμέτωποι με την δικιά μας ανάλυση, αναγκάστηκαν να χαμηλώσουν το τόνο τους· όμως, υποψιαζόμαστε ότι δεν πείστηκαν και συνεχίζουν να σκέφτονται ότι “οι Αλβανοί κάνουν λάθος στις αναλύσεις τους”. Και βλέπετε, έκαναν ακόμα και την τελική τους προσπάθεια να μας επιβάλλουν τα συμπεράσματά τους στο κοινό ανακοινωθέν όταν πήγε στην Κίνα η αντιπροσωπεία μας. (3) Αλλά απέτυχαν πάλι.

4) Κατά την γνώμη μας, η ανάλυση που έκαναν οι Κινέζοι σύντροφοι λόγω του ερχομού των ρεβιζιονιστών στη εξουσία στην Σοβιετική Ένωση, ζήτημα πολύ μεγάλης σημασίας για τον διεθνή κομμουνισμό, δεν είναι εντελώς αντικειμενική. Ρίχνουν το φταίξιμο στον Στάλιν. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και, αν δεν κάνουμε λάθος, έγινε με απώτερο κίνητρο. Το Κόμμα μας έχει άλλη άποψη· η ανάλυσή μας αυτού του σπουδαίου ζητήματος συμφωνεί σε κάποιες πλευρές με αυτή της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, αλλά δεν συμφωνεί και είναι αντίθετη με κάποιες άλλες πλευρές. Η αμοιβαία ανταλλαγή απόψεων, οι κριτικές και οι υποδείξεις είναι φυσιολογικές, αλλά μπορεί να είναι εποικοδομητικές μόνο όταν γίνονται με Μαρξιστικό – Λενινιστικό τρόπο.

Τονίζω αυτά τα ζητήματα όχι γιατί έγιναν εμπόδια στις σχέσεις μας με τους Κινέζους συντρόφους, άλλα για να μας δώσω την δυνατότητα, όσο είναι δυνατό, να εξετάσουμε πιο ξεκάθαρα τα πρόσφατα γεγονότα που συμβαίνουν στην Κίνα, επειδή, μαζί με αυτά τα ζητήματα που τόνισα, μπορεί να υπάρχουν και άλλα ζητήματα που δεν γνωρίζουμε.

Πληροφορηθήκαμε για αυτά και παρακολουθήσαμε τις πρόσφατες εξελίξεις στην Κίνα μόνο από τον Κινέζικο τύπο και το Χσινχουά. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας και η Κεντρική του Επιτροπή δεν έδωσαν στο Κόμμα μας και στην Κεντρική του Επιτροπή καμιά ιδιαίτερη συντροφική πληροφορία. Νομίζουμε ότι ως κόμμα τόσο στενά συνδεδεμένο μαζί μας, έπρεπε να μας κρατήσει καλύτερα ενημερωμένους με διεθνιστικό τρόπο, ιδιαίτερα στην διάρκεια των τελευταίων μηνών.

Είστε ενημερωμένοι για την έκθεση που μας έδωσε ο Τσου Ενλάϊ. Δεν μας είπε τίποτα παραπάνω από ότι μας είπε μέχρι τώρα ο Κινέζικος τύπος, αλλά για το τι έγινε από τότε και τι θα γίνει αργότερα, δεν γνωρίζουμε τίποτα εκτός από αυτά που ειπώθηκαν στον τύπο. Έτσι, σύντροφοι, θα κατανοείτε πόσο συνετοί πρέπει να είμαστε στην εξαγωγή θεμελιωμένων και πλήρη συμπερασμάτων, επειδή μας είναι άγνωστα πολλά στοιχεία για το τι συμβαίνει μέσα στο κόμμα τους. Γνωρίζουμε σε κάποιο βαθμό την εξωτερική εμφάνιση αυτών που συμβαίνουν, την επιφανειακή τους εξέλιξη, όπως επίσης και τον προσανατολισμό της εξέλιξης των πραγμάτων, αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για τις αιτίες, τις βασικές αιτίες τους. Μπορούμε να μαντέψουμε, να κάνουμε εικασίες, να κάνουμε υποθέσεις, αλλά η μεγάλη σοβαρότητα του ζητήματος και η σοβαρότητα του Κόμματός μας δεν μας επιτρέπουν να είμαστε απερίσκεπτοι και βιαστικοί.

Αν δε κάνουμε λάθος, στην χρονολόγηση των γεγονότων, τα προβλήματα ξεκίνησαν με ένα άρθρο του Λιν Πιάο για τον στρατό, που, μπορούμε να πούμε, ότι δεν υπονοούσε κάτι συγκεκριμένο εκτός από το δυνάμωμα του στρατού και την δημοτικότητά του, που είναι φυσικό σε αυτές τις διεθνείς συνθήκες. Συνεχίστηκε με την κριτική κάποιων μυθιστορημάτων και άρθρων και έφτασε στο αποκορύφωμά της στα πανεπιστήμια του Πεκίνου, μεταξύ των επικεφαλής των πανεπιστημίων και των καθηγητών, η επίθεση εστιάστηκε στην Κομματική Επιτροπή του Πεκίνου (χωρίς ακόμα να αναφέρεται το όνομα του PengZhen), εστιάστηκε σε κάποια μέλη του Γραφείου, όπως στον Lu Dingyi, στον αναπληρωτή του Λιν Πιάο στον στρατό, και έτσι, με την σειρά, στην δημιουργία της “Κόκκινης Φρουράς” και τις δραστηριότητές της. Στο μεταξύ, δημοσιεύτηκε δεύτερο άρθρο του Λιν Πιάο, που ενθάρρυνε την προσωπολατρία του Μάο και συνιστούσε πάλι την μελέτη των έργων του. Αυτό άρθρο, μπορεί να ειπωθεί, ήταν το κάλεσμα για δράση κλπ, κλπ.

Ορισμένα πράγματα τράβηξαν την προσοχή μας. Δημοσιεύτηκε στον Κινέζικο τύπο, ότι η Κομματική Επιτροπή του Πεκίνου, συμπεριλαμβανόμενου, φυσικά του Peng Zhen, αλλά χωρίς να λέει το όνομά του (ο Τσου Ενλάϊ μας το είπε), του Lu Dingyi, του Luo Ruiqing και άλλων ήταν “ρεβιζιονιστές, πράκτορες της αστικής τάξης,” κλπ, ότι υποστήριζαν τα αστικά στοιχειά μέσα στα πανεπιστήμια, στους συγγραφείς κλπ, και οι εφημερίδες δημοσίευαν κριτικές πολλών λογοτεχνικών έργων. Έτσι, σύμφωνα με αυτούς αυτή η εχθρική ενέργεια βασίζεται στο πεδίο του πολιτισμού και του σχολείου. Όμως τα τρία πρόσωπα που κατονομάστηκαν και άλλα ήταν μέλη του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής. Μόνο σε αυτόν τον τομέα προδώσαν; Δεν μπορούμε να εκφράσουμε άποψη για αυτό, επειδή οι Κινέζοι δεν λένε ούτε μια λέξη. Πότε αποκαλύφθηκε αυτή η “μεγάλη συνωμοσία” όπως την αποκαλούν; Σύμφωνα με αυτούς, όλη η δουλειά, όλη η γραμμή, όλες οι συλλογικές και ατομικές δράσεις της ηγεσίας αναλυθήκαν, όπως γίνεται συνήθως αντικανονικά και σε ιδιαίτερα ανώμαλες συνθήκες. Δεν μπορούμε να πούμε κάτι για αυτό, επειδή είναι εσωτερικό τους πρόβλημα· δεν γνωρίζουμε αλλά μπορούμε να πούμε μόνο: πως είναι δυνατό αυτή η εχθρική δουλειά, που εκδηλώθηκε στην πραγματικότητα ανοιχτά, να μην αποκαλυφθεί νωρίτερα;

Η αλήθεια είναι ότι πέρασαν δέκα χρόνια από τότε που έγινε το τελευταίο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας και το νέο πεντάχρονο συνεχίζεται χωρίς να έχει εξεταστεί σε Συνέδριο. Αυτό είναι αντικανονικό, λάθος, παραβίαση του καταστατικού και, από όσο μπορούμε να κρίνουμε από τα έξω, δεν υπήρχε αντικειμενική αιτία που να εμποδίζει την σύγκλιση Συνεδρίου. Δεν είναι απλώς οργανωτικό ζήτημα, αλλά πρώτα απ’ όλα ζήτημα αρχής: δεν παίρνει αποφάσεις η ανώτατη ηγεσία του Κόμματος και κανένας δεν δίνει λόγο σε αυτή, δηλαδή, αγνοείται. Γιατί; Είναι αδύνατο να το γνωρίζουμε αυτό, αλλά μπορούμε να πούμε ότι είναι πολύ σοβαρή παράβαση που μπορεί να έχει πολύ επικίνδυνες συνέπειες.

Αρκετά με το Συνέδριο, αλλά τι γίνεται με την ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής; Τέσσερα χρόνια χωρίς συνεδρίαση! Πως είναι δυνατό; Τα γεγονότα είναι γεγονότα. Τα κυριότερα φόρουμ του κόμματος αγνοούνται. Πως εξετάστηκαν τα ζητήματα, σε ενότητα ή όχι; Με λανθασμένο ή σωστό τρόπο; Δεν μπορούμε να πούμε τίποτα για αυτό επειδή δεν γνωρίζουμε, αλλά μπορούμε να πούμε ένα πράγμα, ότι όλο αυτό είναι αντικανονικό, παράνομο, ανεπίτρεπτο, καταδικαστέο και με τεράστιες και επικίνδυνες συνέπειες για το κόμμα και την χώρα. Τέτοια πρακτική δεν μπορεί να βρεθεί σε κανένα Μαρξιστικό-Λενινιστικό κόμμα.

Τι ανάγκασε τους Κινέζους συντρόφους να παραβιάσουν τους πιο στοιχειώδεις και πιο ζωτικούς κανόνες του κόμματος; Μπορούμε να φανταστούμε διάφορα.

Με βάση την πείρα και τους κανόνες του Κόμματός μας, θα καταδικάζαμε αυστηρά αυτές τις ενέργειες ως εχθρικές, θα τις καταπνίγαμε στη γένεσή τους και δεν θα επιτρέπαμε ποτέ να εδραιωθούν, επειδή το παράδειγμα της ηγεσίας με τις καλές και κακές πλευρές της, αντανακλάται αμέσως στην βάση.

Μπορεί κάποιος να φανταστεί πως καθοδηγείται όλο αυτό το Κινέζικο κόμμα με τους τεράστιους αριθμούς του, χωρισμένο σε επιτροπές και περιοχές και με πολλά πολύπλοκα προβλήματα.

Ας εξετάσουμε ορισμένα ζητήματα. Η 11η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ συνήλθε αφού περάσαν τέσσερα χρόνια. Εκτός από την επίσημη ανακοίνωση για την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στον Σοβιετικό ρεβιζιονισμό και για ορισμένα ζητήματα που θα αναφέρω παρακάτω, δεν γνωρίζουμε τίποτα άλλο, τι συζητήθηκε και τι αποφασίστηκε. Παρ' ολ' αυτά αναλύθηκε η γραμμή του κόμματος, τονίστηκαν τα σωστά και τα λάθη, ήρθαν αντιμέτωποι με τις ευθύνες τους όσοι έκαναν λάθη, ατομικά και συλλογικά, τι μέτρα πάρθηκαν για να τακτοποιηθούν τα πράγματα, κλπ, κλπ; Αυτά είναι εσωτερικά τους ζητήματα και δεν λένε τίποτα. Δεν υπάρχει καμιά ανακοίνωση, ούτε για το πότε θα διεξαχθεί το επόμενο συνέδριο, που σημαίνει ότι συνεχίζουν χωρίς συνέδριο και αυτό υπονοεί ότι τα προβλήματα δεν είναι τακτοποιημένα εσωτερικά, δεν έχουν εξομαλυνθεί και δεν έχουν λυθεί. Ίσως να κάνουμε λάθος, αλλά μπορεί να υπάρχουν φράξιες μέσα στην ηγεσία· αν συμβαίνει αυτό, τότε οι διαφορές πρέπει να είναι ακόμα βαθιές και, κατά την γνώμη και πρακτική του Κόμματός μας, είναι δύσκολο να εξαλειφθούν με τις μεθόδους και τις μορφές που χρησιμοποιούν ακόμα και τώρα οι Κινέζοι σύντροφοι που συνεχίζουν να κρατούν στη θέση τους τα φραξιονιστικά στοιχεία, τους αναγνωρισμένους εχθρούς του Κόμματος, όχι μόνο στις γραμμές του Κόμματος, αλλά και στην Κεντρική Επιτροπή, ακόμα και στο Πολιτικό Γραφείο.

Τι προέκυψε επίσημα από την συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής; Γνωρίζετε ότι προέκυψε, ειδικότερα, η διακήρυξη 16 σημείων για την “Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση” (Δες, Ενβέρ Χότζια, “Σκέψεις για την Κίνα”, τομ. 1, σελ. 252, Τίρανα 1979, Αγγλ. Εκδ), ότι ο Λιν Πιάο μπήκε δεύτερος στη σειρά μετά τον Μάο και ότι δημοσιεύτηκε νέα κατάταξη της κυριότερης Κινέζικης ηγεσίας, στην οποία εμφανίζονται νέοι σύντροφοι και ο Λιού Σάο Σι, ο Τσου Τεχ και άλλοι κατέβηκαν στην όγδοη και ενάτη θέση και ακόμα πιο κάτω. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι έγιναν συζητήσεις στη συνεδρίαση και πάρθηκαν μέτρα, αλλά δεν ξέρουμε κάτι συγκεκριμένο.

Αυτό που ξέρουμε είναι ότι δημιουργήθηκαν οι “Κοκκινοφρουροί” και δραστηριοποιήθηκαν πριν την σύγκλιση της συνεδρίασης, δηλαδή, όπως γνωρίζετε, η Πολιτιστική Επανάσταση ξεκίνησε και μαζί με αυτήν η προσωπολατρία του Μάο υψώθηκε στα ουράνια με έναν αρρωστιάρικο και τεχνητό τρόπο. Το κάθε τι ταυτίστηκε με τον Μάο· το κόμμα, η Κεντρική Επιτροπή σπάνια αναφέρονται και προκύπτει ξεκάθαρα ότι “το κόμμα υπάρχει και παλεύει χάρη στο Μάο, ότι ο λαός ζει, αγωνίζεται και αναπνέει μόνο χάρη στο Μάο και μόνο χάρη στις απόψεις του Μάο”. Και χειρότερο από αυτό είναι ότι ο ίδιος ο Μάο δεν κάνει τίποτα για να χαλιναγωγήσει αυτή την προσωπολατρία προς το πρόσωπό του. Μπορεί να έφτασαν στο συμπέρασμα ότι το κόμμα τους αποσυντέθηκε από τα μέσα και μόνο το κύρος του Μάο μπορεί να σώσει την κατάσταση; Φυσικά, το κύρος του Μάο είναι σημαντικό, αλλά κάθε ενέργεια από την μεριά των Κινέζων συντρόφων πρέπει να γίνεται με σωστό Μαρξιστικό–Λενινιστικό τρόπο.

Φυσικά, αυτά μας ανησυχούν πάρα πολύ και υπάρχει λόγος που ανησυχούμε για αυτά, επειδή αφορούν την τύχη του διεθνούς κομμουνισμού, την τύχη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, του σοσιαλισμού και τις Μαρξιστικές – Λενινιστικές σχέσεις ανάμεσα στα δυο κόμματά μας και στις δυο χώρες μας.

Οι Κινέζοι σύντροφοι δίνουν πρωτάκουστη σημασία σε αυτή την “επανάσταση”, αλλά μαζί με την “τεράστια σημασία της”, μέχρι τώρα δεν είδαμε τους ξεκάθαρους προσανατολισμούς αυτής της “επανάστασης”. Στα 16 σημεία, αν τα διαβάσουμε προσεκτικά, θα βρούμε κάποιους λακωνικούς προσανατολισμούς και κάποιες γενικές αναφορές για πολιτικά και οργανωτικά ζητήματα του κόμματος, τα οποία πρέπει να συζητήθηκαν στην ολομέλεια και δίνονται στις μάζες για να τα έχουν υπόψη τους. Με βάση την κατάταξη των κομμουνιστών ή των επιτρόπων που έγινε με αυτά τα 16 σημεία, ο Λιν Πιάο μιλά στους “Κοκκινοφρουρούς” λέγοντας ότι “υπάρχει ομάδα καπιταλιστών στην ηγεσία”, κλπ. Ως αναφορά το ζήτημα του πως θα εξελιχθεί αυτή η Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, τι δρόμους πρέπει να ακολουθήσει, ποιοι είναι οι στόχοι και οι επιδιώξεις της, όπως και να έχει δεν μας είναι πολύ καθαρά, επειδή με το να τα συνοψίσουμε στην “καταστροφή των τεσσάρων παλιών” και στην αντικατάστασή τους με τα “τέσσερα νέα” δεν μας δίνει ούτε πλήρεις ούτε ξεκάθαρες ερμηνείες, αλλά ακόμα και αν εστιάσεις σε αυτά τα “τέσσερα παλιά” μπορεί να φτάσεις στο συμπέρασμα ότι οι Κινέζοι σύντροφοι δεν σκέφτονται αρκετά σωστά για την πολιτιστική επανάσταση και την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής κουλτούρας· έχεις την εντύπωση ότι κάθε τι το παλιό στην Κινέζικη και παγκόσμια κουλτούρα πρέπει να απορριφτεί χωρίς διάκριση και να δημιουργηθεί μια νέα κουλτούρα, η κουλτούρα που αυτοί αποκαλούν προλεταριακή. Συνεπώς, η Καρτεσιανή θεωρία εξάλειψης του παρελθόντος για να οικοδομήσουμε την νέα κουλτούρα που θα πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της “σκέψης του Μάο”, διαβάζοντας τα έργα του και τα αποσπάσματά του που έχουν αντικαταστήσει τώρα το κάθε τι στην Κίνα.

Ας σας διαβάσω ένα απόσπασμα από τον Λένιν και σας συνιστώ να ξαναδιαβάσετε το βιβλίο του “Για τον Πολιτισμό και την Τέχνη” που εκδόθηκε στην Αλβανία πριν από δέκα χρόνια. Πρέπει συνέχεια να ανατρέχουμε στα έργα του Λένιν και του Στάλιν και να μελετάμε το πως αυτοί αντιμετώπισαν αυτό ή εκείνο το ζήτημα.

Να τι λέει ο Λένιν για την σοσιαλιστική κουλτούρα:

“Αν δεν καταλάβουμε ξεκάθαρα ότι μόνο με την ακριβή γνώση του πολιτισμού, που δημιούργησε όλη την ανάπτυξη της ανθρωπότητας, μόνο με το ξαναδούλεμά του μπορούμε να χτίσουμε τον προλεταριακό πολιτισμό - αν δεν το καταλάβουμε, δεν θα λύσουμε το πρόβλημα αυτό. Ο προλεταριακός πολιτισμός δεν είναι κάτι που ξεπήδησε άγνωστο από που, δεν είναι επινόηση των ανθρώπων που αυτονομάζονται ειδικοί στον προλεταριακό πολιτισμό. Όλα αυτά είναι καθαρή ανοησία. Ο προλεταριακός πολιτισμός πρέπει να είναι η νομοτελειακή ανάπτυξη του αποθέματος των γνώσεων που επεξεργάστηκε η ανθρωπότητα κάτω από το ζυγό της καπιταλιστικής κοινωνίας, της τσιφλικάδικης κοινωνίας, της γραφειοκρατικής κοινωνίας. Όλοι αυτοί οι δρόμοι και τα δρομάκια οδηγούσαν και οδηγούν και εξακολουθούν να οδηγούν στον προλεταριακό πολιτισμό, έτσι όπως η πολιτική οικονομία που επεξεργάστηκε ο Μαρξ μας έδειξε προς τα που θα τραβήξει η ανθρώπινη κοινωνία, μας έδειξε το πέρασμα στην ταξική πάλη, στο ξεκίνημα της προλεταριακής επανάστασης.

Όταν ακούμε συχνά και εκπροσώπους της νεολαίας και ορισμένους υπερασπιστές της νέας εκπαίδευσης να κάνουν επίθεση ενάντια στο παλιό σχολειό, λέγοντας ότι το παλιό σχολειό ήταν σχολειό παπαγαλισμού, τους λέμε ότι πρέπει να πάρουμε από το παλιό σχολειό ότι καλό είχε. Δεν πρέπει να πάρουμε από το παλιό σχολειό τη μέθοδο που φόρτωνε το μνημονικό των νέων με μιαν υπέρμετρη ποσότητα από γνώσεις, στα εννιά δέκατα άχρηστες και στο ένα δέκατο διαστρεβλωμένες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να περιοριστούμε στα κομμουνιστικά συμπεράσματα και να αποστηθίσουμε μόνο τα κομμουνιστικά συνθήματα. Έτσι δεν δημιουργείται ο κομμουνισμός. Κομμουνιστής μπορείς να γίνεις μόνο, όταν πλουτίσεις τη μνήμη σου με τη γνώση όλου του πλούτου που επεξεργάστηκε η ανθρωπότητα.

Δεν μας χρειάζεται ο παπαγαλισμός, μας χρειάζεται όμως να αναπτύξουμε και να τελειοποιήσουμε τη μνήμη κάθε σπουδαστή με τη γνώση των βασικών γεγονότων, γιατί ο κομμουνισμός θα γίνει κάτι το κούφιο, θα γίνει κούφια ταμπέλα, ο κομμουνιστής δεν θα είναι παρά ένας απλός καυχησιάρης, αν όλες οι αποκτημένες γνώσεις δεν ξαναδουλευτούν μέσα στη συνείδησή του. Πρέπει όχι μόνο να αφομοιώσετε αυτές τις γνώσεις, αλλά να τις αφομοιώσετε έτσι, που να μπορείτε να τις εξετάζετε κριτικά, για να μην παραφορτώνετε το μυαλό σας με άχρηστη σαβούρα, αλλά να το πλουτίζετε με τη γνώση όλων των γεγονότων, που όποιος δεν τα ξέρει δεν μπορεί να είναι σύγχρονος μορφωμένος άνθρωπος. Αν ένας κομμουνιστής θα ήθελε να παινευτεί για τον κομμουνισμό του με βάση τα έτοιμα συμπεράσματα που απόκτησε, χωρίς να κάνει μια πολύ σοβαρή, πολύ δύσκολη και μεγάλη δουλειά, χωρίς να μπει στο νόημα των γεγονότων που είναι υποχρεωμένος να τα δει κριτικά, αυτός ο κομμουνιστής θα ήταν αξιοθρήνητος. Μια τέτοια επιπολαιότητα θα ήταν πάρα πολύ ολέθρια. Αν ξέρω ότι ξέρω λίγα, θα πετύχω να μάθω περισσότερα. Αν όμως ένας άνθρωπος λέει ότι είναι κομμουνιστής και ότι δεν του χρειάζεται να ξέρει τίποτε σταθερό, απ’ αυτόν δεν θα βγει τίποτε που να μοιάζει με κομμουνιστή.

(Σελ. 304 – 306, Άπαντα Λένιν, Τόμος 41, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή)

Στο ίδιο έργο ο Λένιν λέει:

“Ο μαρξισμός απόκτησε την κοσμοϊστορική σημασία του σαν ιδεολογία του επαναστατικού προλεταριάτου, γιατί δεν απόρριψε καθόλου τις πολυτιμότατες κατακτήσεις της αστικής εποχής, Αλλά αντίθετα αφομοίωσε και επεξεργάστηκε ότι το πολύτιμο είχε να παρουσιάσει μέσα σε δυο χιλιάδες και πλέον χρόνια η ανάπτυξη της ανθρώπινης σκέψης και του πολιτισμού. Μόνο η παραπέρα δουλειά πάνω σ’ αυτή τη βάση και σ’ αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση που θα εμπνέεται από την πρακτική πείρα της δικτατορίας του προλεταριάτου, σαν τελευταίας πάλης του ενάντια σε κάθε εκμετάλλευση, μπορεί να θεωρηθεί σαν ανάπτυξη του πραγματικού προλεταριακού πολιτισμού.” (Σελ. 337, Άπαντα Λένιν, Τόμος 41, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή)

Αυτά είναι ξεκάθαρα, ενώ αυτά που λένε οι Κινέζοι, όπως διαφημίζονται, δεν είναι πολύ ξεκάθαρα, τουλάχιστον δεν είναι ξεκάθαρα σε μας.

Σε τι συνίσταται αυτή η Πολιτιστική Επανάσταση, όπως διεξάγεται στην Κίνα;

Οι “Κοκκινοφρουροί” αλλάζουν τα ονόματα των δρόμων και των εστιατορίων, επειδή είχαν αντιδραστικό περιεχόμενο, γράφουν ντατζιμπάο και κριτικάρουν οποιονδήποτε όπως τους ευχαριστεί, κάνουν φύλο – φτερό τα σπίτια και βάζουν στους κουλάκους και στους αντιδραστικούς το σκούφο τιμωρίας μαθητή και τους παρελαύνουν στους δρόμους και στις πλατείες· λέγεται ότι καταστρέφουν τους τάφους των ξένων ιμπεριαλιστών και, αυτό που είναι πιο επικίνδυνο, επιτίθενται στις κομματικές επιτροπές, καίνε βιβλιοθήκες και πινάκες ζωγραφικής, καταστρέφουν παλιά μνημεία κλπ.

Είναι δύσκολο για μας να την αποκαλέσουμε αυτή την επανάσταση, όπως την διεξάγουν οι “Κοκκινοφρουροί”, Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση. Οι πινακίδες μπορούσαν να απομακρυνθούν από τα δημοτικά όργανα, οι εχθροί μπορούσαν και έπρεπε να συλληφθούν από τα όργανα της δικτατορίας με βάση του νόμους, και αν οι εχθροί εισχώρησαν στις κομματικές επιτροπές, ας εκκαθαρίζονταν μέσω των κομματικών καναλιών. Ή σε τελική ανάλυση, εξοπλισμός της εργατικής τάξης και επίθεση στις επιτροπές, αλλά όχι με παιδιά. (4) Γιατί τέτοιες ενέργειες έγιναν με αυτόν τον θορυβώδη τρόπο και με περισσότερο πολιτικό παρά πολιτιστικό χαρακτήρα; και για όλους αυτούς που κινητοποιήθηκαν για να φέρουν σε πέρας αυτό το έργο τα σχολεία έμειναν κλειστά και δεν θα παρακολουθήσουν το σχολείο ή δεν θα μάθουν για την κουλτούρα για ένα χρόνο, μπήκε στο χέρι τους ένα κόκκινο βιβλίο με αποσπάσματα του Μάο, δέθηκε ένα κόκκινο περιβραχιόνιο γύρω από τα μπράτσα τους και τους δόθηκε η άδεια να πυροβολούν.

Ποιοι ήταν οι πιονέροι της Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης; Οι σπουδαστές και οι μαθητές και τα Κινέζικα ανακοινωθέντα λένε ότι υποστηρίζονται από τους εργάτες, τους στρατιώτες και τους αγρότες. Μας φαίνεται ότι μπορεί να είναι έτσι, αλλά δεν είναι σωστή, αρχιακή τακτική. Είναι επικίνδυνη, δεν είναι σοβαρή. Η σοσιαλιστική ή προλεταριακή πολιτιστική επανάσταση, όπως θέλουν να την αποκαλούν οι Κινέζοι σύντροφοι, δεν μπορεί να διεξαχθεί σε πραγματικό Μαρξιστικό – Λενινιστικό δρόμο με αυτές τις αρχές και αυτές τις μορφές.

Η σοσιαλιστική πολιτιστική επανάσταση είναι πολύ σοβαρό, πολύ πολύπλοκο ζήτημα και οι Κινέζοι σύντροφοι γνωρίζουν (ή λένε ότι γνωρίζουν) ότι πρέπει να καθοδηγείται με την μέγιστη προσοχή από το κόμμα, το οποίο πρέπει να επαγρυπνεί κάθε στιγμή για τον έλεγχο της γραμμής, για την επιβεβαίωση της εφαρμογής της, για την διόρθωση των λαθών, για την προστασία από αριστερές και δεξιές παρεκκλίσεις που είναι εύκολο να εμφανιστούν σε τέτοιο πλατύ και ευαίσθητο τομέα.

Κάποιος έχει την εντύπωση ότι ανακαλύπτοντας “κάποιο εχθρικό ρεύμα στην λογοτεχνία” (και γιατί δεν το είδαν αυτό και δεν πήραν μέτρα νωρίτερα;), έχοντας ανακαλύψει ότι “στελέχη στην καθοδήγηση του κόμματος και του κράτους πήραν τον καπιταλιστικό δρόμο” (και γιατί δεν το είδαν αυτό και δεν πήραν μέτρα νωρίτερα;), έχοντας ξυπνήσει από το βαθύ τους ύπνο για να συνειδητοποιήσουν ότι οι καπιταλίστες και οι κουλάκοι πλούτισαν και δυνάμωσαν στο βαθμό που φαίνεται ότι είναι ακόμα και στην εξουσία (γιατί επιτράπηκε αυτό;), οι Κινέζοι σύντροφοι μπορεί έτσι να έφτασαν στο συμπέρασμα ότι όλα αυτά τα κακά θα λυθούν με την Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, με τους “Κοκκινοφρουρούς” που αποτελούνται από την νεολαία και την διόγκωση της προσωπολατρίας του Μάο σε ασύλληπτο επίπεδο.

Αυτό είναι ένα ζήτημα που δεν μας είναι ξεκάθαρο. Στην όψη βασίζεται στο σωστό σύνθημα της “γραμμής των μαζών”, αλλά γραμμή των μαζών που ξεπερνά τους κανόνες και τις αρχές, που αγνοεί το κόμμα και τους κανόνες του και στηρίζεται στην προσωπολατρία ξεχωριστών ατόμων, στην έξαρση της μη προλεταριακής νεολαίας που εκμεταλλεύεται με λανθασμένο τρόπο όλα αυτά που επιτευχθήκαν από το κόμμα και το λαό σε όλα τα πεδία. Τέτοιος δρόμος μπορεί να οδηγήσει στην αναρχία, μπορεί να αδυνατίσει την εμπιστοσύνη των μαζών στην γραμμή του κόμματος.

Νομίζουμε ότι αυτή η Πολιτιστική Επανάσταση μπορεί να είναι διόρθωση ολόκληρης της γραμμής του κόμματος, αλλά διόρθωση που γίνεται έξω από τους Λενινιστικούς κανόνες του κόμματος και τους νόμους της δικτατορίας του προλεταριάτου, μέσω της προσωπολατρίας του Μάο και την κινητοποίηση εκείνου του στρώματος του λαού που χάνει εύκολα τον έλεγχο, το πιο θορυβώδες, το πιο ευαίσθητο και το πιο ευμετάβλητο σαν στρώμα, που του λείπει η ωριμότητα και η εμπειρία στις δυσκολίες της ζωής.

Αυτό μπορεί να έχει σοβαρότατες συνέπειες, είτε άμεσα είτε αργότερα, αν οι Κινέζοι σύντροφοι δεν διορθώσουν αυτά τα λάθη [that can be seen]. Η πείρα της Σοβιετικής Ένωσης μετά το θάνατο του Στάλιν μας έμαθε πολλά.

Όπως θα καταλάβετε, πολλά ζητήματα που ανέφερα παραπάνω και που προσπάθησα να εκτιμήσω, που μπορεί να είναι λάθος η εκτίμηση αφού δεν έχουμε στοιχεία, είναι εσωτερικές υποθέσεις της Κίνας, του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και δεν έχουμε το δικαίωμα να επέμβουμε ή να εκφράσουμε τη γνώμη μας, αν δεν μας ζητηθεί. Όμως, είναι ανεπίτρεπτο να μην έχουμε εσωτερικά δικιά μας άποψη για την γενική κατεύθυνση, ακόμα και προσωρινή άποψη, με κάποια σημεία αξεκαθάριστα και πιθανόν κάποια λανθασμένα συμπεράσματα. Είναι το ίδιο ανεπίτρεπτο να μην έχουμε σύνεση και περίσκεψη για ένα ζήτημα τόσο τεράστιας σημασίας για την υπόθεση του Μαρξισμού – Λενινισμού.

Ο μεγάλος μας στόχος και ενδιαφέρον είναι και πρέπει να είναι να αποφεύγουμε να πέφτουμε σε λάθη εμείς οι ίδιοι, να προσπαθούμε να βλέπουμε πιο καθαρά αυτό το ζήτημα και όταν έχουμε την ευκαιρία, να ανταλλάσσουμε απόψεις με τους Κινέζους συντρόφους με συντροφικό τρόπο για το μεγάλο γενικό καλό.

Ωστόσο, ότι συμβαίνει στην Κίνα δεν είναι μόνο εσωτερική υπόθεση της Κίνας και του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Ενώ είναι δικιά τους υπόθεση, ταυτόχρονα έχει διεθνή και διεθνιστικό χαρακτήρα, επειδή η Κίνα είναι μεγάλη χώρα, μεγάλης βαρύτητας στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. (5)

Οι Κινέζοι ηγέτες και η Κινέζικη προπαγάνδα λένε ότι η “Πολιτιστική Επανάσταση ταρακούνησε ολόκληρο τον κόσμο”. Αυτό είναι αλήθεια.

Στις 1 του Οκτώβρη ο Τσου Ενλάϊ λίγο – πολύ είπε: “Ο κόσμος έχει χωριστεί στα δυο για το ζήτημα της Πολιτιστικής Επανάστασης, σε εχθρούς που μας καταπολεμούν και σε φίλους που είναι με το μέρος μας και μας υπερασπίζουν”.

Κυρίως είναι αυτή η διεθνής και διεθνιστική πλευρά της Κινέζικης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης που θέλω να θίξω τώρα, μετά την αναφορά μου στην εθνική πλευρά της.

Σήμερα, οι Κινέζοι σύντροφοι και η Κινέζικη προπαγάνδα τοποθετούν το ζήτημα με τον εξής τρόπο: “Η σημερινή εποχή είναι η εποχή της σκέψης Μάο Τσε Τουνγκ. Ο Μάο Τσε Τουνγκ είναι ο μεγαλύτερος Μαρξιστής της εποχής μας. Ο Μάο Τσε Τουνγκ είναι ο διάδοχος όλων των κλασσικών του Μαρξισμού – Λενινισμού, της Μαρξιστικής – Λενινιστικής επιστήμης και της παγκόσμιας επιστήμης, είναι ο ήλιος,” κλπ, κλπ. Όποτε, η σκέψη Μάο Τσε Τουνγκ πρέπει να δείχνει τον δρόμο σε όλο το κόσμο, και, ως αναφορά την Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, εξελίσσεται και καθοδηγείται από τον Μάο Τσε Τουνγκ προσωπικά. Αυτό είναι πρωτάκουστο στην ιστορία του κόσμου.

Η τοποθέτηση αυτού του μεγάλου ζητήματος από τους Κινέζους συντρόφους με αυτό το τρόπο δεν είναι σωστή, ούτε Μαρξιστική και βρίσκεται αδικαιολόγητα σε μεγάλη απόσταση από την σεμνότητα. Αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο σοβαρό και επικίνδυνο είναι το γεγονός ότι εκείνες τις ίδιες μορφές και μεθόδους που χρησιμοποιούν μέσα στην δικιά τους χώρα, θέλουν να χρησιμοποιούνται και στο εξωτερικό, δηλαδή, θέλουν οι άλλοι να δεχτούν και να εφαρμόσουν αυτή την λανθασμένη και εσφαλμένη τοποθέτηση του ζητήματος με τέτοιες δογματικές μορφές, χωρίς συζήτηση, επειδή αλλιώς, σύμφωνα με τους Κινέζους συντρόφους, περνάς από την άλλη μεριά του οδοφράγματος, στην μεριά του εχθρού.

Τώρα κάποιες κατευθύνσεις για εμάς:

α) Θέλω να τονίσω ορισμένα ζητήματα που το Κόμμα πρέπει να έχει καλά στο νου του και που κάθε κομμουνιστής πρέπει να επεξεργαστεί μόνος του και να μην περιμένει ντιρεκτίβες από τα πάνω για κάθε θέση. Οι θέσεις του Κόμματος, των κομμουνιστών και των στελεχών πρέπει να καθορίζονται από τις οδηγίες του Συνεδρίου, της Κεντρικής Επιτροπής, του Πολιτικού Γραφείου και της κυβέρνησης. Αυτές εκφράζονται ξεκάθαρα στα ντοκουμέντα και στον ημερήσιο τύπο μας, άρα πρέπει να αφομοιώνονται και να καθοδηγούμαστε από αυτές.

β) Η γραμμή του Κόμματός μας για την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τον σύγχρονο ρεβιζιονισμό είναι σωστή, άρα πρέπει να προχωρούμε αταλάντευτα σε αυτό τον δρόμο επειδή είναι αποφασιστικός.

γ) Από την μεριά μας, οι οικονομικές και φιλικές σχέσεις με την Κίνα θα συνεχιστούν και θα αναπτυχθούν μόνο στο σωστό Μαρξιστικό – Λενινιστικό δρόμο.

δ) Πρέπει να καταπολεμείται η προσωπολατρία του Μάο ή οποιουδήποτε άλλου και πρέπει να συνεχίσουμε με το κάθε τι, όπως κάναμε, με Μαρξιστικό – Λενινιστικό τρόπο. Ούτε ο παραμικρός συμβιβασμός ή οπορτουνισμός σε αυτό το ζήτημα. Με βάση τις σωστές τοποθετήσεις του Κόμματός μας, οι Κινέζοι σύντροφοι πρέπει να είναι ξεκάθαροι με αυτό το ζήτημα. Ακόμα και αν δεν είναι ξεκάθαροι ή αν το πάρουν στραβά, εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά, επειδή αυτό είναι ζήτημα αρχής. Ως αναφορά τον Μάο θα χρησιμοποιούμε μόνο τις επίσημες αναφορές του Κόμματος μας.

ε) Όπως σημειώσατε, ο τύπος μας δεν μιλά για την Κινέζικη Πολιτιστική Επανάσταση με τους ίδιους όρους και τρόπους που κάνει η Κινέζικη προπαγάνδα και πρέπει να το αποφύγουμε με συντροφικό τρόπο και χωρίς να χειροτερεύουμε τα πράγματα, για τους λόγους που ανέφερα πριν. Πιθανόν, στην πραγματικότητα αναμφίβολα, αυτή η στάση μας δεν ευχαρίστησε τους Κινέζους συντρόφους, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς μέχρι να τα ξεκαθαρίσουμε όλα και αυτή την στάση την θεωρούμε σωστή.

στ) Η προπαγάνδα μας για την Κίνα, οι επιτυχίες της σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανόμενης της κουλτούρας, των έργων του Μάο κλπ, πρέπει να γίνεται μέσα σε σωστά πλαίσια, όπως μέχρι τώρα, και πρέπει να αποφεύγεται διακριτικά οποιαδήποτε αδικαιολόγητη απαίτηση των Κινέζων συντρόφων. Πρέπει να αποφεύγονται οι συμβιβασμοί και ο σεχταρισμός, επειδή ούτε ο ένας ούτε ο άλλος υπηρετούν την μεγάλη μας υπόθεση που είναι καθήκον μας να ενισχύσουμε σε σωστό Μαρξιστικό – Λενινιστικό δρόμο προς όφελος του κομμουνισμού.

Νομίζω ότι με την αποσαφήνιση της γραμμής μας σε πολλά ζητήματα στην έκθεση που θα παρουσιάσουμε στο Συνέδριο, θα ξεκαθαρίσουμε επίσης έμμεσα κάποιες από τις θέσεις μας για τις απόψεις των Κινέζων συντρόφων που, τρόπος του λέγειν, θα έπρεπε να τις κατανοήσουν ως διαφωνίες μας, ιδιαίτερα τις απόψεις μας για την προσωπολατρία και την Πολιτιστική Επανάσταση, όπως τις καταλαβαίνουμε εμείς.

Αυτά είχα να πω. Η Κεντρική Επιτροπή πρέπει να να μας πει αν κρίνουμε σωστά τα ζητήματα. Νομίζω ότι όλα αυτά τα ζητήματα πρέπει να μείνουν μέσα στην Κεντρική Επιτροπή, επειδή είναι πολύ ευαίσθητα.

Ολόκληρη η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής έκφρασε τη συμφωνία της με τα ζητήματα όπως παρουσιάστηκαν από τον Σύντροφο Ενβέρ Χότζια.

         (Διαλεχτά έργα Ενβέρ Χότζια, τομ. 4, σελ. 94, Τίρανα 1982, Αγγλ. Εκδ.)

Παραπομπές:

1) Αυτή η συνεδρίαση της Ολομέλειας έγινε για να αναλύσει και εγκρίνει την έκθεση που θα γίνονταν στο 5ο Συνέδριο του ΚΕΑ· όμως, στην Ολομέλεια ο Σύντροφος Ενβέρ Χότζια έκανε την ομιλία για “Μερικές Προκαταρκτικές Απόψεις για την Κινέζικη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση” που δεν δεν ήταν στην ημερησία διάταξη, αλλά για την οποία πήρε την έγκριση του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΕΑ στην συνεδρίασή του στις 10 και 11 Οκτώβρη 1966.

2) Οι Κινέζοι ηγέτες περιέγραψαν την πτώση του Χρουστσόφ σαν “ριζική αλλαγή”, υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό αυτή την αλλαγή στέλνοντας ένα τηλεγράφημα προς την νέα Σοβιετική ρεβιζιονιστική ηγεσία και αποφάσισαν να στείλουν κομματική και κυβερνητική αντιπροσωπεία στη Μόσχα για να λάβει μέρος στους εορτασμούς της 7ης Νοεμβρίου. Προσπάθησαν να επιβάλλουν αυτή τη στάση στο ΚΕΑ μέσω του Τσου Ενλάϊ, που ζήτησε από τον πρέσβη της ΛΔΑ στο Πεκίνο να πληροφορήσει του ΚΕΑ ότι “και ο ίδιος επίσης πρότεινε στους Σοβιετικούς να προσκαλέσουν την Αλβανία στους εορτασμούς της 7ης Νοεμβρίου”. Επέμενε ότι οι “Αλβανοί σύντροφοι” πρέπει να στείλουν μια κομματική και κυβερνητική αντιπροσωπεία εκεί. Το ΚΕΑ απέρριψε αυτή την πρόταση μέσω ειδικής επιστολής προς την ΚΕ του ΚΚΚ. “Νομίζουμε”, αναφερει το γραμμα, “ μας είναι ανεπίτρεπτη .... σε αυτές τις συνθήκες, όταν η Σοβιετική κυβέρνηση διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με δικιά της πρωτοβουλία και διέπραξε προκλητικές αντι – Μαρξιστικές ενέργειες εναντίον μας, είναι ανεπίτρεπτη η αγνόηση αυτών των ζητημάτων για το μόνο λόγο ότι υποβιβάστηκε το πρόσωπο του Χρουστσόφ”. Ο Τσου Ενλαι πήγε στη Μόσχα με αποστολή την ενότητα με τους νέους Σοβιετικούς ηγέτες, αλλά υπέστη ατιμωτική ήττα. (Δες Ενβέρ Χότζια, “Σκέψεις για την Κινα”, τομ. 1, σελ. 125-135, 177-180, Τίρανα 1979, Αγγλ. Εκδ.)

3) Τον Μάιο του 1966

4) Αναφέρεται στο ότι οι Κοκκινοφρουροί ήταν μαθητές σχολείου.

5) Αυτή ήταν η άποψη τότε.