H ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΤΑΧΤΙΚΗ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
«ΤΟ
ΔΡΟΜΟ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΟΚΤΩΒΡΗ»
Ι
ΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Τρία περιστατικά εξωτερικής φύσης καθόρισαν εκείνη τη σχετική ευκολία, με την οποία η προλεταριακή επανάσταση στη Ρωσία κατόρθωσε να σπάσει τις αλυσίδες του ιμπεριαλισμού και να ανατρέψει έτσι την εξουσία της αστικής τάξης.
Πρώτα, είναι το περιστατικό ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση άρχισε την περίοδο της απεγνωσμένης πάλης των δυο βασικών ιμπεριαλιστικών ομάδων, της αγγλογαλλικής και της αυστρογερμανικής, όταν οι ομάδες αυτές, επειδή ήταν απασχολημένες μ’ ένα θανάσιμο αγώνα ανάμεσά τους, δεν είχαν ούτε τον καιρό ούτε τα μέσα να δόσουν σοβαρή προσοχή στην πάλη ενάντια στην Οχτωβριανή Επανάσταση. Το περιστατικό αυτό είχε τεράστια σημασία για την Οχτωβριανή Επανάσταση, γιατί της έδοσε τη δυνατότητα να επωφεληθεί από τις σκληρές συγκρούσεις μέσα στον ιμπεριαλισμό για τη στερέωση και την οργάνωση των δυνάμεων της.
Δεύτερο, είναι το περιστατικό ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση άρχισε στην πορεία του ιμπεριαλιστικού πολέμου, όταν η ίδια η λογική των πραγμάτων είχε οδηγήσει τις εργαζόμενες μάζες, που ήταν αποκαμωμένες απ’ τον πόλεμο και που διψούσαν για ειρήνη, στην προλεταριακή επανάσταση, σαν τη μοναδική διέξοδο απ’ τον πόλεμο. Το περιστατικό αυτό είχε σοβαρότατη σημασία για την Οχτωβριανή επανάσταση, γιατί της έδοσε στο χέρι το ισχυρό όπλο της ειρήνης, γιατί τη διευκόλυνε να συνδέσει τη σοβιετική ανατροπή με το τέλειωμα του μισητού πολέμου και γιατί, χάρη σ’ αυτό, της δημιούργησε μαζική συμπάθεια τόσο στη Δύση, ανάμεσα στους εργάτες, όσο και στην Ανατολή, ανάμεσα στους καταπιεζόμενους λαούς.
Τρίτο, είναι η ύπαρξη ισχυρού εργατικού κινήματος στην Ευρώπη και το γεγονός ότι ωρίμασε η επαναστατική κρίση στη Δύση και στην Ανατολή, που δημιουργήθηκε από τον παρατεταμένο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Το περιστατικό αυτό είχε ανεχτίμητη σημασία για την επανάσταση στη Ρωσία, γιατί της εξασφάλισε πιστούς συμμάχους έξω απ’ τη Ρωσία, στον αγώνα της με τον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό.
Εκτός όμως απ’ τα περιστατικά εξωτερικής φύσης, η Οχτωβριανή επανάσταση είχε και μια ολάκερη σειρά από εσωτερικές ευνοϊκές συνθήκες που διευκόλυναν τη νίκη της.
Σαν κυριότερες απ’ αυτές τις συνθήκες πρέπει να θεωρούμε τις παρακάτω:
Πρώτο: Η Οχτωβριανή επανάσταση είχε την πιο δραστήρια υποστήριξη της τεράστιας πλειοψηφίας της εργατικής τάξης της Ρωσίας.
Δεύτερο: Είχε την αναμφισβήτητη υποστήριξη της αγροτικής φτωχολογιάς και της πλειοψηφίας των στρατιωτών, που διψούσαν για ειρήνη και γη.
Τρίτο: Είχε επικεφαλής, σαν καθοδηγητική δύναμη, ένα τέτιο δοκιμασμένο κόμμα, όπως το κόμμα των μπολσεβίκων, που ήταν ισχυρό, όχι μονάχα με την πείρα και την πειθαρχία του, που την επεξεργάστηκε χρόνια ολόκληρα, μα και με τους τεράστιους δεσμούς του με τις εργαζόμενες μάζες.
Τέταρτο: Η Οχτωβριανή επανάσταση είχε απέναντί της τέτιους εχθρούς, που μπορούσαν να καταβληθούν σχετικά εύκολα, όπως η λίγο-πολύ αδύνατη ρούσικη αστική τάξη, η ολότελα αποθαρρυμένη απ’ τις «εξεγέρσεις» των αγροτών τάξη των τσιφλικάδων και τα κόμματα των συμβιβασμών (τα κόμματα των μενσεβίκων και των εσέρων) που χρεοκόπησαν ολότελα στην πορεία του πολέμου.
Πέμπτο: Είχε στη διάθεσή της την τεράστια έχταση του νεαρού κράτους, όπου μπορούσε να ελίσσεται ελεύθερα, να υποχωρεί όταν το απαιτούσαν οι συνθήκες, να ξανασαίνει, να συγκεντρώνει δυνάμεις κ.α.
Έκτο: Η Οχτωβριανή επανάσταση μπορούσε να υπολογίζει στον αγώνα της ενάντια στην αντεπανάσταση, στην ύπαρξη επαρκών ποσοτήτων από τρόφιμα, στην ύπαρξη πηγών καύσιμης ύλης και πρώτων υλών μέσα στη χώρα.
Ο συνδυασμός αυτών των εξωτερικών και εσωτερικών γεγονότων δημιούργησε εκείνη την ιδιόμορφη κατάσταση που καθόρισε τη σχετική ευκολία της νίκης της Οχτωβριανής Επανάστασης.
Αυτό δε σημαίνει φυσικά, ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση δεν είχε τα μειονεκτήματά της απ’ την άποψη των εξωτερικών και εσωτερικών συνθηκών. Τι δε στοιχίζει λχ., ένα τέτιο μειονέκτημα, όπως είναι το γεγονός ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση έμεινε μονάχη της στον κόσμο, ότι απουσιάζει από κοντά της και από τη γειτονιά της μια άλλη σοβιετική χώρα, που θα μπορούσε να στηριχθεί πάνω της; Χωρίς αμφιβολία η μελλοντική επανάσταση λχ., στη Γερμανία, θα βρισκόταν από την άποψη αυτή σε ευνοϊκότερη θέση, γιατί θα είχε στη γειτονιά της μια τόσο σοβαρή, λόγω της δύναμής της, σοβιετική χώρα, σαν τη Σοβιετική μας Ένωση. Δε μιλώ καν για ένα τέτιο μειονέκτημα, όπως είναι η έλλειψη μιας προλεταριακής πλειοψηφίας μέσα στη χώρα.
Τα μειονεχτήματα όμως αυτά υπογραμμίζουν μονάχα την τεράστια σημασία της ιδιομορφίας των εσωτερικών και εξωτερικών συνθηκών της Οχτωβριανής Επανάστασης, που ανάφερα πιο πάνω.
Την ιδιομορφία αυτή δεν πρέπει να την ξεχνούμε ούτε μια στιγμή. Πρέπει να τη θυμόμαστε ιδιαίτερα όταν κάνουμε ανάλυση των γεγονότων στη Γερμανία, το φθινόπωρο του 1923. Και πριν απ' όλα πρέπει να τη θυμάται ο Τρότσκι, που κάνει χοντρικούς παραλληλισμούς ανάμεσα στην Οχτωβριανή Επανάσταση και την επανάσταση της Γερμανίας και που μαστιγώνει αλύπητα το γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα για τα πραγματικά και τα φανταστικά του λάθη.
«Για τη Ρωσία—λέει ο Λένιν—ήταν εύκολο ν' αρχίσει τη σοσιαλιστική επανάσταση μέσα στη συγκεκριμένη, ιστορικά εξαιρετικά πρωτότυπη κατάσταση του 1917, ενώ θα της είναι πιο δύσκολο απ' όσο θα είναι στις ευρωπαϊκές χώρες, να τη συνεχίσει και να την οδηγήσει ως το τέλος. Ακόμα από τις αρχές του 1918 αναγκάστηκα να τονίσω αυτό το γεγονός, και η δίχρονη κατοπινή πείρα επιβεβαίωσε πέρα για πέρα την ορθότητα αυτού του συλλογισμού. Τέτιες ιδιόμορφες συνθήκες όπως: 1) η δυνατότητα της σύνδεσης της σοβιετικής ανατροπής με τον τερματισμό, χάρη σ’ αυτή την ανατροπή, του ιμπεριαλιστικού πολέμου, που εξάντλησε αφάνταστα τους εργάτες και τους αγρότες, 2) η δυνατότητα να επωφεληθούμε, για ορισμένο χρονικό διάστημα, από τη θανάσιμη πάλη ανάμεσα στις δυο παγκόσμιες ισχυρές ομάδες των ιμπεριαλιστών ληστών, που δε μπορούσαν να ενωθούν ενάντια στο σοβιετικό εχθρό, 3) η δυνατότητα ν' αντέξουμε στο σχετικά μακρόχρονο εμφύλιο πόλεμο, εν μέρει χάρη στην απέραντη έχταση της χώρας και στα κακά μέσα συγκοινωνίας, 4) η ύπαρξη ενός τέτιου βαθιού αστικοδημοκρατικού επαναστατικού κινήματος στην αγροτιά, που έδοσε τη δυνατότητα στο κόμμα του προλεταριάτου να υιοθετήσου τις επαναστατικές διεκδικήσεις του κόμματος των αγροτών (των εσέρων, που στην πλειοψηφία του ήταν ένα κόμμα πέρα για πέρα εχθρικό προς το μπολσεβικισμό) και να τις πραγματοποιήσει μονομιάς, χάρη στην κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας απ’ το προλεταριάτο - τέτιες ιδιόμορφες συνθήκες δεν υπάρχουν τώρα στη δυτική Ευρώπη και η επανάληψη τέτιων η παρόμοιων συνθηκών δεν είναι πολύ εύκολη. Να γιατί - εχτός από πολλές άλλες αίτιες - είναι ευκολότερο απ' όσο ήταν σε μας ν’ αρχίσει η σοσιαλιστική επανάσταση στη δυτική Ευρώπη». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXV, σελ 205).
Τα λόγια αυτά του Λένιν δεν πρέπει να τα ξεχνούμε.
II
ΓΙΑ
ΤΙΣ ΔΥΟ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗΣ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ,
Ή Ο ΟΧΤΩΒΡΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΡΙΑ
ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΤΡΟΤΣΚΙ
Υπάρχουν δυο ιδιομορφίες της Οχτωβριανής Επανάστασης, που η διασαφήνισή τους είναι απαραίτητη πριν απ’ όλα, για να καταλάβουμε το εσωτερικό νόημα και την ιστορική σημασία αυτής της Επανάστασης.
Ποιες είναι αυτές οι ιδιομορφίες;
Είναι πρώτα, το γεγονός ότι η διχτατορία του προλεταριάτου γεννήθηκε στη χώρα μας, σαν εξουσία που εμφανίστηκε πάνω στη βάση της συμμαχίας του προλεταριάτου και των εργαζόμενων μαζών της αγροτιάς, με την καθοδήγηση των τελευταίων απ’ το προλεταριάτο. Δεύτερο, το γεγονός ότι η διχτατορία του προλεταριάτου στερεώθηκε στη χώρα μας, σαν αποτέλεσμα της νίκης του σοσιαλισμού σε μια καπιταλιστικά λίγο αναπτυγμένη χώρα και με τη διατήρηση του καπιταλισμού στις άλλες, καπιταλιστικά περισσότερο αναπτυγμένες χώρες. Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση δεν είχε άλλες ιδιομορφίες. Για μας όμως τώρα έχουν σημασία ακριβώς αυτές οι δυο ιδιομορφίες, όχι μονάχα γιατί εκφράζουν ξεκάθαρα την ουσία της Οχτωβριανής ’Επανάστασης, μα και γιατί ξεσκεπάζουν θαυμάσια την οππορτουνιστική φύση της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης».
Ας εξετάσουμε σύντομα αυτές τις ιδιομορφίες.
Το ζήτημα των εργαζομένων μαζών της μικροαστικής τάξης, της πόλης και του χωριού, το ζήτημα της κατάχτησης αυτών των μαζών με το μέρος του προλεταριάτου, είναι ένα από τα σπουδαιότερα ζητήματα της προλεταριακής επανάστασης. Η τύχη της επανάστασης και η σταθερότητα της διχτατορίας του προλεταριάτου εξαρτιένται από το γεγονός, ποιον θα υποστηρίξει στον αγώνα για την εξουσία ο εργαζόμενος λαός της πόλης και του χωριού: την αστική τάξη ή το προλεταριάτο, και ποιανού εφεδρεία θα γίνει: εφεδρεία της αστικής τάξης ή εφεδρεία του προλεταριάτου; Οι επαναστάσεις του 48 και του 71 στη Γαλλία χάθηκαν, κυρίως γιατί οι αγροτικές εφεδρείες βρέθηκαν με το μέρος της αστικής τάξης. Η Οχτωβριανή Επανάσταση νίκησε, γιατί κατόρθωσε ν’ αποσπάσει απ’ την αστική τάξη τις αγροτικές της εφεδρείες, γιατί κατόρθωσε να καταχτήσει αυτές τις εφεδρείες με το μέρος του προλεταριάτου, και γιατί το προλεταριάτο βρέθηκε στην επανάσταση αυτή η μοναδική καθοδηγητική δύναμη των εκατομμυρίων μαζών του εργαζόμενου λαού της πόλης και του χωριού.
Όποιος δεν το κατάλαβε αυτό, δε θα καταλάβει ποτέ ούτε το χαρακτήρα της Οχτωβριανής επανάστασης, ούτε τη φύση της διχτατορίας του προλεταριάτου, ούτε την ιδιομορφία της εσωτερικής πολιτικής της προλεταριακής μας εξουσίας.
Η διχτατορία του προλεταριάτου δεν είναι μια απλή κυβερνητική κορυφή «μαστορικά διαλεγμένη» απ’ το προσεχτικό χέρι του «έμπειρου στρατηλάτη» και «που στηρίζεται λογικά» σ’ αυτά ή εκείνα τα στρώματα του πληθυσμού. Η διχτατορία του προλεταριάτου είναι η ταξική συμμαχία του προλεταριάτου και των εργαζόμενων μαζών της αγροτιάς, για την ανατροπή του κεφαλαίου, για την οριστική νίκη του σοσιαλισμού, με τον όρο ότι η καθοδηγητική δύναμη αυτής της συμμαχίας θα είναι το προλεταριάτο.
Εδώ δεν πρόκειται λοιπόν για το αν υποτιμούμε «λιγάκι» ή για το αν υπερτιμούμε «λιγάκι» τις επαναστατικές δυνατότητες του αγροτικού κινήματος, όπως τους αρέσει τώρα να εκφράζονται μερικοί διπλωματικοί συνήγοροι της «διαρκούς επανάστασης». Πρόκειται για τη φύση του καινούργιου προλεταριακού κράτους, που εμφανίστηκε σαν αποτέλεσμα της Οχτωβριανής Επανάστασης. Πρόκειται για το χαραχτήρα της προλεταριακής εξουσίας, για τις βάσεις της ίδιας της διχτατορίας του προλεταριάτου.
«Η διχτατορία του προλεταριάτου - λέει ο Λένιν - είναι ιδιαίτερη μορφή ταξικής συμμαχίας ανάμεσα στο προλεταριάτο, την πρωτοπορία των εργαζομένων, και στα πολυάριθμα μη προλεταριακά στρώματα των εργαζομένων (μικροαστική τάξη, μικροί νοικοκυραίοι, αγροτιά, διανοούμενοι κλπ) ή στην πλειοψηφία τους, συμμαχίας ενάντια στο κεφάλαιο, συμμαχίας με σκοπό την πλέρια ανατροπή του κεφαλαίου, την πλέρια κατάπνιξη της αντίστασης της αστικής τάξης και κάθε απόπειρας παλινόρθωσης από μέρους της, συμμαχίας με σκοπό την οριστική δημιουργία και στερέωση του σοσιαλισμού». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXIV, σελ. 311).
και παρακάτω:
«Να τι σημαίνει διχτατορία του προλεταριάτου, αν μεταφράσουμε αυτή τη λατινική, επιστημονική ιοτορικοφιλοσοφική έκφραση σε πιο απλή γλώσσα: μονάχα μια ορισμένη τάξη, και μάλιστα οι εργάτες της πόλης και γενικά οι εργοστασιακοί και βιομηχανικοί εργάτες, είναι σε θέση να καθοδηγούν όλη τη μάζα των εργαζομένων και των εκμεταλλευομένων στον αγώνα για την ανατροπή του ζυγού του κεφαλαίου και στην πορεία αυτής της ίδιας της ανατροπής, στον αγώνα για τη διατήρηση και τη στερέωση της νίκης, στο έργο της δημιουργίας νέου, σοσιαλιστικού κοινωνικού συστήματος, σ’ όλον τον αγώνα για την ολοκληρωτική εξάλειψη των τάξεων». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXIV, σελ. 336).
Αυτή είναι η θεωρία της διχτατορίας του προλεταριάτου που δόθηκε από το Λένιν.
Μια απ’ τις ιδιομορφίες της Οχτωβριανής Επανάστασης βρίσκεται στο γεγονός ότι η επανάσταση αυτή αποτελεί την κλασική εφαρμογή της λενινιστικής θεωρίας της διχτατορίας του προλεταριάτου.
Μερικοί σύντροφοι νομίζουν ότι η θεωρία αυτή είναι καθαρά «ρούσικη» θεωρία, που έχει σχέση μονάχα με τη ρούσικη πραγματικότητα. Αυτό δεν είναι σωστό. Αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Ο Λένιν μιλώντας για τις εργαζόμενες μάζες των μη προλεταριακών τάξεων, που καθοδηγούνται απ’ το προλεταριάτο, έχει υπόψη του όχι μονάχα τους ρώσους αγρότες, μα και τα εργαζόμενα στοιχεία των ακριανών περιοχών της Σοβιετικής Ένωσης, που ως τελευταία ήταν αποικίες της Ρωσίας. Ο Λένιν επανελάμβανε ακούραστα, ότι χωρίς τη συμμαχία μ’ αυτές τις αλλοεθνείς μάζες, το προλεταριάτο της Ρωσίας δε μπορεί να νικήσει. Στα άρθρα του για το εθνικό ζήτημα και στους λόγους του στα συνέδρια της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Λένιν έλεγε επανειλημμένα, ότι είναι αδύνατη η νίκη της παγκόσμιας επανάστασης, χωρίς την επαναστατική συμμαχία, χωρίς τον επαναστατικό συνασπισμό του προλεταριάτου των προηγμένων χωρών με τους καταπιεζόμενους λαούς των υποδουλωμένων αποικιών. Τι άλλο όμως είναι οι αποικίες, αν όχι οι ίδιες οι καταπιεζόμενες εργαζόμενες μάζες και πριν απ’ όλα οι εργαζόμενες μάζες της αγροτιάς; Ποιος δεν ξέρει ότι το ζήτημα της απελευθέρωσης των αποικιών είναι στην ουσία του ζήτημα της απελευθέρωσης των εργαζόμενων μαζών των μη προλεταριακών τάξεων απ’ το ζυγό και την εκμετάλλευση του χρηματιστικού κεφαλαίου;
Απ’ αυτό όμως βγαίνει ότι η λενινιστική θεωρία της διχτατορίας του προλεταρίου, δεν είναι καθαρά «ρούσικη» θεωρία, μα θεωρία υποχρεωτική για όλες τις χώρες. «Ο μπολσεβικισμός δεν είναι μονάχα ρούσικο φαινόμενο. «Ο μπολσεβικισμός - λέει ο Λένιν - είναι υπόδειγμα ταχτικής για όλους».(Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXIII, σελ. 386).
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πρώτης ιδιομορφίας της Οχτωβριασής Επανάστασης.
Πως έχει το ζήτημα με τη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» του Τρότσκι, απ’ την άποψη αυτής της ιδιομορφίας της Οχτωβριανής Επανάστασης;
Δε θα επεχταθούμε στη θέση του Τρότσκι το 1905, όταν «απλώς» είχε ξεχάσει την αγροτιά σαν επαναστατική δύναμη, ρίχνοντας το σύνθημα: «Εργατική κυβέρνηση χωρίς τον τσάρο», δηλαδή το σύνθημα για επανάσταση χωρίς την αγροτιά. Ακόμα και ο Ράντεκ, ο διπλωματικός αυτός συνήγορος της «διαρκούς επανάστασης», αναγκάστηκε τώρα να παραδεχτεί ότι η «διαρκής επανάσταση» του 1905 σήμαινε ένα «πήδημα στον αέρα», μακρυά απ’ την πραγματικότητα. Τώρα, όπως φαίνεται, όλοι παραδέχονται πως δεν αξίζει πια ν’ ασχολούνται μ’ αυτό το «πήδημα στον αέρα».
Δεν θα επεχταθώ επίσης στη θέση του Τρότσκι στο διάστημα του πολέμου, λχ, στη θέση του του 1915, όταν στο άρθρο του «Ο αγώνας για την εξουσία», ξεκινώντας απ’ το γεγονός ότι «ζούμε στην εποχή του ιμπεριαλισμού», ότι ο ιμπεριαλισμός «δεν αντιπαραθέτει το αστικό έθνος στο παλιό καθεστώς, μα το προλεταριάτο στο αστικό έθνος», έφτασε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να μειωθεί ο επαναστατικός ρόλος της αγροτιάς και ότι το σύνθημα για την κατάσχεση της γης δεν έχει πια τη σημασία που είχε προηγούμενα. Είναι γνωστό ότι ο Λένιν, αναλύοντας το άρθρο αυτό του Τρότσκι, τον κατηγόρησε τότε για«άρνηση» του «ρόλου της αγροτιάς», λέγοντας ότι «στην πραγματικότητα ο Τρότσκι βοηθά τους φιλελεύθερους εργατικούς πολιτικούς της Ρωσίας, που με την “άρνηση” του ρόλου της αγροτιάς εννοούν την απροθυμία τους να ξεσηκώσουν τους αγρότες σε επανάσταση» (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XVIII, σελ. 318).
Ας περάσουμε καλύτερα ατά πιο κατοπινά έργα του Τρότσκι πάνω σ’ αυτό το ζήτημα, στα έργα της περιόδου που η προλεταριακή διχτατορία είχε κατορθώσει πια να στερεωθεί και:όταν ο Τρότσκι είχε τη δυνατότητα να ελέγξει στην πράξη τη θεωρία του της «διαρκούς επανάστασης» και να διορθώσει τα λάθη του. Ας πάρουμε τον «Πρόλογο» του Τρότσκι στο βιβλίο «Το 1905», που γράφτηκε το 1922. Να τι λέει ο Τρότσκι στον πρόλογο αυτόν για τη «διαρκή επανάσταση»:
«Ακριβώς στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στις 9 του Γενάρη και στην απεργία του Οχτώβρη του 1905 διαμορφώθηκαν στο συγγραφέα εκείνες οι απόψεις για το χαραχτήρα της επαναστατικής εξέλιξης της Ρωσίας, που πήραν την ονομασία θεωρία της ”διαρκούς επανάστασης“. Η παράξενη αυτή ονομασία έκφραζε τη σκέψη ότι η ρούσικη επανάσταση που βρίσκεται μπροστά σε άμεσους αστικούς σκοπούς δε θα μπορέσει ωστόσο να σταματήσει σ' αυτούς. Η επανάσταση δε θα μπορέσει να λύσει αλλιώς τα άμεσα αστικά της καθήκοντα παρά ανεβάζοντας στην εξουσία το προλεταριάτο. Το προλεταριάτο όμως που πήρε στα χέρια του την εξουσία δε θα μπορέσει να περιοριστεί στα αστικά πλαίσια της επανάστασης. Αντίθετα, για να εξασφαλίσει ίσα-ίσα τη νίκη της η προλεταριακή πρωτοπορία θα υποχρεωθεί, ακόμα απ' τις πρώτες μέρες της κυριαρχίας της, να κάνει πολύ βαθιές επεμβάσεις, όχι μονάχα στη φεουδαρχική, μα και στην αστική ιδιοχτησία. Στην πορεία αυτών των επεμβάσεων θα έρθει σε εχθρικές συγκρούσεις όχι μονάχα με όλες τις ομάδες της αστικής τάξης που το υποστήριξαν στις πρώτες μέρες του επαναστατικού του αγώνα, μα και με τις πλατιές μάζες της αγροτιάς, που με τη βοήθεια τους ήρθε στην εξουσία. Οι αντιθέσεις που υπάρχουν στην κατάσταση της εργατικής κυβέρνησης μιας καθυστερημένης χώρας, που ο πληθυσμός της είναι αγροτικός στην καταπληχτική του πλειοψηφία, μπορούν να βρουν τη λύση τους μονάχα σε διεθνή κλίμακα, στο στίβο της παγκόσμιας επανάστασης του προλεταριάτου». (Η υπογράμμιση δική μου, Ι.Β. Στάλιν)
Αυτά λέει ο Τρότσκι για τη «διαρκή επανάστασή» του.
Αρκεί να παραβάλουμε αυτό το τσιτάτο με τα τσιτάτα απ’ τα έργα του Λένιν για τη διχτατορία του προλεταριάτου, που αναφέραμε πιο πάνω, για να αντιληφθούμε όλο το χάσμα που χωρίζει τη λενινιστική θεωρία για τη διχτατορία του προλεταριάτου απ’ τη θεωρία του Τρότσκι για τη «διαρκή επανάσταση».
Ο Λένιν μιλά για τη συμμαχία του προλεταριάτου και των εργαζόμενων στρωμάτων της αγροτιάς, σα βάση της διχτατορίας του προλεταριάτου. Κατά τον Τρότσκι όμως δημιουργούνται «εχθρικές συγκρούσεις» της «προλεταριακής πρωτοπορίας» με τις «πλατιές μάζες της αγροτιάς».
Ο Λένιν μιλά για την καθοδήγηση των εργαζομένων και εκμεταλλευομένων μαζών απ’ το προλεταριάτο. Κατά τον Τρότσκι όμως δημιουργούνται «αντιθέσεις στην κατάσταση της εργατικής κυβέρνησης μιας καθυστερημένης χώρας, που ο πληθυσμός της είναι αγροτικός στην καταπληχτική του πλειοψηφία».
Σύμφωνα με το Λένιν, η επανάσταση αντλεί τις δυνάμεις της πριν απ’ όλα από τους εργάτες και τους αγρότες της ίδιας της Ρωσίας. Κατά τον Τρότσκι όμως προκύπτει, ότι οι απαραίτητες δυνάμεις μπορούν να αντληθούν μονάχα «στο στίβο της παγκόσμιας επανάστασης του προλεταριάτου».
Τι θα γίνει όμως αν τύχει κι έρθει με καθυστέρηση η διεθνής επανάσταση; Μήπως υπάρχει καμιά αχτίδα φωτός για την επανάστασή μας; Ο Τρότσκι δεν προσφέρει καμιά αχτίδα φωτός, γιατί «οι αντιθέσεις που υπάρχουν στην κατάσταση της εργατικής κυβέρνησης... μπορούν να βρουν τη λύση τους μονάχα.. . . στο στίβο της παγκόσμιας επανάστασης του προλεταριάτου». Σύμφωνα μ’ αυτό το σχέδιο μένει για την επανάστασή μας μονάχα μια προοπτική: να φυτοζωεί μέσα στις ίδιες της τις αντιθέσεις και να σαπίζει επιτόπου περιμένοντας την παγκόσμια επανάσταση.
Τι είναι η διχτατορία του προλεταριάτου, σύμφωνα με το Λένιν;
Η διχτατορία του προλεταριάτου είναι μια εξουσία που στηρίζεται στη συμμαχία του προλεταριάτου και των εργαζομένων μαζών της αγροτιάς, για την «πλέρια ανατροπή του κεφαλαίου», για την «οριστική δημιουργία και στερέωση του σοσιαλισμού».
Τι είναι η διχτατορία του προλεταριάτου σύμφωνα με τον Τρότσκι;
Η διχτατορία του προλεταριάτου είναι μια εξουσία που έρχεται σε «εχθρικές συγκρούσεις» με τις «πλατιές μάζες της αγροτιάς» και που αναζητά τη λύση των «αντιθέσεων» μονάχα στο «στίβο της παγκόσμιας επανάστασης του προλεταριάτου».
Σε τι διαφέρει αυτή η θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» από τη γνωστή θεωρία του μπολσεβικισμού, για την άρνηση της ιδέας της διχτατορίας του προλεταριάτου;
Στην ουσία σε τίποτα.
Είναι αδύνατο να υπάρχει εδώ καμιά αμφιβολία. Η «διαρκής επανάσταση» δεν είναι απλή υποτίμησή των επαναστατικών δυνατοτήτων του αγροτικού κινήματος. Η «διαρκής επανάσταση» είναι μια τέτια υποτίμηση του αγροτικού κινήματος, που οδηγεί στην άρνηση της λενινιστικής θεωρίας της διχτατορίας του προλεταριάτου.
Η «διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι είναι παραλλαγή του μενσεβικισμού. Έτσι έχει το ζήτημα με την πρώτη ιδιομορφία της Οχτωβριανής ’Επανάστασης.
Ποια είναι τα χαραχτηριστικά γνωρίσματα της δεύτερης ιδιομορφίας της Οχτωβριανής Επανάστασης;
'Ο Λένιν μελετώντας τον ιμπεριαλισμό, κυρίως στο διάστημα του πολέμου, έφτασε στο νόμο για τον ανισόμετρο, αλματικό χαραχτήρα της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών. Σύμφωνα μ’ αυτόν το νόμο η ανάπτυξη των επιχειρήσεων, των τραστ, των κλάδων της βιομηχανίας και των ξεχωριστών χωρών δε γίνεται ισόμετρα, με καθιερωμένη σειρά, δε γίνεται έτσι που το ένα τράστ, ο ένας κλάδος της βιομηχανίας ή η μια χώρα να τραβά πάντα μπροστά, ενώ τα άλλα τράστ ή οι άλλες χώρες να μένουν πίσω, στην ίδια σειρά η μια ύστερα από την άλλη, μα γίνεται αλματικά, με διακοπές στην ανάπτυξη μερικών χωρών και με άλματα προς τα μπρος, στην ανάπτυξη άλλων χωρών. Παράλληλα η «απόλυτα νόμιμη» τάση των χωρών που έμειναν πίσω, να διατηρήσουν τις παλιές θέσεις και η εξίσου «νόμιμη» τάση των χωρών που τράβηξαν μπροστά, να καταλάβουν καινούργιες θέσεις, οδηγούν στην αναπότρεπτη ανάγκη των πολεμικών συγκρούσεων των ιμπεριαλιστικών χωρών. Έτσι είχε συμβεί λογουχάρη με τη Γερμανία, που πριν από μισό αιώνα ήταν καθυστερημένη χώρα, σε σύγκριση με τη Γαλλία και την Αγγλία. Το ίδιο πρέπει να πούμε και για την Ιαπωνία, σε σύγκριση με τη Ρωσία. Είναι γνωστό όμως πως στις αρχές του XΧού αιώνα η Γερμανία και η Ιαπωνία έκαναν κιόλας ένα τόσο μεγάλο άλμα προς τα μπρος, που η Γερμανία κατόρθωσε να ξεπεράσει τη Γαλλία και άρχισε να πιέζει την Αγγλία στην παγκόσμια αγορά και η Ιαπωνία τη Ρωσία. Απ’ τις αντιθέσεις αυτές ακριβώς ξεπήδησε, όπως είναι γνωστό, ο τελευταίος ιμπεριαλιστικός πόλεμος. [Περιεχόμενα]
Ο νόμος αυτός ξεκινά απ’ το ότι:
1) «Ο καπιταλισμός μετατράπηκε σε παγκόσμιο σύστημα αποικιακής καταπίεσης και χρηματιστικού στραγγαλισμού της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού της γης από μια χούφτα “προχωρημένες“ χώρες». (Βλ. τον πρόλογο του Λένιν στη γαλλική και στη γερμανική έκδοση του «Ιμπεριαλισμού». Λένιν, Άπαντα, τόμ. XIX, σελ. 74).
2) «Το μοίρασμα αυτής της “λείας“ γίνεται ανάμεσα σε δυο τρεις παγκόσμιους, και ισχυρούς, και από την κορυφή ως τα νύχια οπλισμένους ληστές (Αμερική, Αγγλία, Ιαπωνία),που για το μοίρασμα της λείας τους παρασέρνουν στον πόλεμό τους όλη τη γη». (Βλ. στο ίδιο).
3) Η ανάπτυξη των αντιθέσεων στο εσωτερικό του παγκόσμιου συστήματος χρηματιστικής καταπίεσης και το αναπόφευχτο των πολεμικών συγκρούσεων κάνουν ευπρόσβλητο για την επανάσταση το παγκόσμιο μέτωπο του ιμπεριαλισμού και κάνουν πιθανή τη διάσπαση αυτού του μετώπου από ξεχωριστές χώρες.
4) Η διάσπαση αυτή μπορεί πιθανότερα να γίνει σε κείνα τα σημεία, σε κείνες τις χώρες, όπου η αλυσίδα του ιμπεριαλιστικού μετώπου είναι πιο αδύνατη, δηλαδή, όπου ο ιμπεριαλισμός είναι λιγότερο εξοπλισμένος και όπου η επανάσταση μπορεί ευκολότερα να αναπτυχθεί.
5) Γι’ αυτό είναι πέρα για πέρα δυνατή και πιθανή η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, ακόμα κι αν η χώρα αυτή είναι καπιταλιστικά λιγότερο αναπτυγμένη, με παράλληλη διατήρηση του καπιταλισμού στις άλλες χώρες, ακόμα κι αν οι χώρες αυτές είναι καπιταλιστικά περισσότερο αναπτυγμένες.
Αυτές είναι με δυο λόγια οι βάσεις της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης.
Σε τι συνίσταται η δεύτερη ιδιομορφία της Οχτωβριανής ’Επανάστασης;
Η δεύτερη ιδιομορφία της Οχτωβριανής επανάστασης συνίσταται στο ότι η επανάσταση αυτή είναι υπόδειγμα εφαρμογής στην πράξη της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης.
Όποιος δεν κατάλαβε αυτή την ιδιομορφία της Οχτωβριανής επανάστασης, ποτέ δε θα καταλάβει, ούτε τη διεθνιστική φύση αυτής της επανάστασης, ούτε την κολοσσιαία διεθνή ισχύ της, ούτε την ιδιόμορφη εξωτερική πολιτική της.
«Η ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη - λέει ο Λένιν - είναι απόλυτος νόμος του καπιταλισμού. Απ’ εδώ βγαίνει πως είναι δυνατή η νίκη του σοσιαλισμού, στην αρχή σε μερικές ή και σε μια μονάχα, χωριστά παρμένη, καπιταλιστική χώρα. Το νικηφόρο προλεταριάτο αυτής της χώρας, αφού θα απαλλοτρίωνε τους καπιταλιστές και θα οργάνωνε τη σοσιαλιστική παραγωγή στη χώρα του, θα αντιτασσόταν ενάντια στον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο, παίρνοντας με το μέρος του τις καταπιεζόμενες τάξεις των άλλων χωρών, ανάβοντας στις χώρες αυτές εξεγέρσεις εναντία στους καπιταλιστές, επεμβαίνοντας σε περίπτωση ανάγκης ακόμα και με ένοπλη δύναμη ενάντια στις εκμεταλλεύτριες τάξεις και στα κράτη τους». Γιατί «δεν είναι δυνατή η ελεύθερη συνένωση των εθνών στο σοσιαλισμό, χωρίς τη λίγο ή πολύ μακρόχρονη, επίμονη πάλη των σοσιαλιστικών δημοκρατιών ενάντια στα καθυστερημένα κράτη». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XVIII σελ. 232-233).
Οι οππορτουνιστές όλων των χωρών ισχυρίζονται ότι η προλεταριακή επανάσταση μπορεί ν’ αρχίσει - αν γενικά, σύμφωνα με τη θεωρία τους, πρέπει κάπου ν' αρχίσει - μονάχα στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες, ότι όσο περισσότερο αναπτυγμένες είναι από βιομηχανική άποψη αυτές οι χώρες, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για τη νίκη του σοσιαλισμού. Κι όσον αφορά τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισμού σε μια χώρα, και μάλιστα σε μια καπιταλιστικά λίγο αναπτυγμένη χώρα, την αποκλείουν σαν κάτι το τελείως απίθανο. Ο Λένιν ακόμα στη διάρκεια του πολέμου, στηριζόμενος στο νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης των ιμπεριαλιστικών κρατών, αντιπαραθέτει στους οππορτουνιστές τη θεωρία του της προλεταριακής επανάστασης για τη νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, ακόμα και αν αυτή η χώρα είναι καπιταλιστικά λιγότερο αναπτυγμένη.
Είναι γνωστό ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση επιβεβαίωσε πέρα για πέρα την ορθότητα της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης.
Πως έχει το ζήτημα για τη «διαρκή επανάσταση» του Τρότσκι απ’ την άποψη της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης;
Ας πάρουμε τη μπροσούρα του Τρότσκι «Η επανάστασή μας» (1906).
Ο Τρότσκι γράφει:
«Χωρίς την άμεση κρατική υποστήριξη του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, η εργατική τάξη της Ρωσίας δε θα μπορέσει να κρατηθεί στην εξουσία και να μετατρέψει την προσωρινή της κυριαρχία σε μακρόχρονη σοσιαλιστική διχτατορία. Δεν πρέπει να αμφιβάλουμε ούτε στιγμή γι' αυτό».
Τι λέει αυτό το τσιτάτο; Λέει ότι η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, και στη δοσμένη περίπτωση στη Ρωσία, είναι αδύνατη «χωρίς την άμεση κρατική υποστήριξη του ευρωπαϊκού προλεταριάτου», δηλαδή, ως την κατάχτηση της εξουσίας απ’ το ευρωπαϊκό προλεταριάτο.
Τι το κοινό υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτή τη «θεωρία» και στη θέση του Λένιν για τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισμού «σε μια, χωριστά παρμένη, καπιταλιστική χώρα»;
Είναι ολοφάνερο ότι δεν υπάρχει εδώ τίποτα το κοινό. Ας παραδεχτούμε όμως, ότι αυτή η μπροσούρα του Τρότσκι, που εκδόθηκε το 1906, όταν ήταν δύσκολο να καθορίσει κανείς τον χαραχτήρα της επανάστασής μας, περιέχει άθελα λάθη και δεν ανταποκρίνεται απόλυτα στις απόψεις που είχε ο Τρότσκι σε μια πιο κατοπινή περίοδο. Ας εξετάσουμε μιαν άλλη μπροσούρα του Τρότσκι. το «Πρόγραμμα ειρήνης», που εκδόθηκε πριν απ’ την Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917 και που επανεκδόθηκε τώρα (το 1924) στο βιβλίο «Το 1917». Στη μπροσούρα αυτή ο Τρότσκι κριτικάρει τη λενινιστική θεωρία της προλεταριακής επανάστασης για τη νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα και αντιπαραθέτει σ’ αυτήν το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ισχυρίζεται ότι είναι αδύνατη η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, ότι η νίκη του σοσιαλισμού είναι δυνατή μονάχα σα νίκη μερικών βασικών χωρών της Ευρώπης (της Αγγλίας, της Ρωσίας, της Γερμανίας), που θα συνενωθούν στις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Διαφορετικά είναι τελείως αδύνατη. Λέει ανοιχτά πως «δεν είναι νοητή η νικηφόρα επανάσταση στη Ρωσία ή στην Αγγλία, χωρίς την επανάσταση στη Γερμανία και αντίστροφα».
«Η μοναδική κάπως συγκεκριμένη ιστορική γνώμη - λέει ο Τρότσκι - ενάντια στο σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών διατυπώθηκε στην ελβετική εφημερίδα “Σοσιαλδημοκράτης" (τότε κεντρικό όργανο των μπολσεβίκων. Ι. Στάλιν) με την παρακάτω φράση: “Ο ανισόμετρος χαραχτήρας της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης είναι απόλυτος νόμος του καπιταλισμού". Από δω ο “Σοσιαλδημοκράτης" έβγαλε το συμπέρασμα πως είναι δυνατή η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα και πως γι’ αυτό δεν είναι ανάγκη να εξαρτούμε τη δημιουργία της διχτατορίας του προλεταριάτου σε κάθε ένα ξεχωριστό κράτος από τη δημιουργία των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Είναι πέρα για πέρα αδιαφιλονίκητη η αντίληψη ότι είναι ανισόμετρη η καπιταλιστική ανάπτυξη των διαφόρων χωρών. Όμως η ίδια αυτή η ανισομετρία είναι πολύ ανισόμετρη. Το καπιταλιστικό επίπεδο της Αγγλίας, της Αυστρίας, της Γερμανίας ή της Γαλλίας δεν είναι το ίδιο. Σε σύγκριση όμως με την Αφρική και την Ασία όλες αυτές οι χώρες αποτελούν την καπιταλιστική “Ευρώπη", που ωρίμασε για την κοινωνική επανάσταση. Το γεγονός ότι ούτε μια χώρα δεν πρέπει να “περιμένει" τις άλλες στον αγώνα της, αποτελεί μια στοιχειώδικη σκέψη, που είναι ωφέλιμο και απαραίτητο να την επαναλαμβάνουμε, για να μην υποκατασταθεί η ιδέα της παράλληλης διεθνιστικής δράσης με την ιδέα της διεθνιστικής απραξίας που κρατά στάση αναμονής. Χωρίς να περιμένουμε τους άλλους αρχίζουμε και συνεχίζουμε τον αγώνα πάνω σε εθνικό έδαφος, έχοντας απόλυτα την πεποίθηση ότι η πρωτοβουλία μας θα δόσει ώθηση στον αγώνα των άλλων χωρών. Και αν δεν θα γινόνταν αυτό, τότε θάταν ανώφελο να πιστεύουμε - αυτό δείχνουν και η πείρα της ιστορίας και οι θεωρητικές αντιλήψεις - πως λογουχάρη μια επαναστατική Ρωσία θα μπορέσει ν' ανθέξει μπροστά σε μια συντηρητική Ευρώπη, ή ότι μια σοσιαλιστική Γερμανία θα μπορούσε να παραμένει απομονωμένη μέσα στον καπιταλιστικό κόσμο» [Περιεχόμενα]
Όπως βλέπετε έχουμε μπροστά μας την ίδια θεωρία της ταυτόχρονες νίκης του σοσιαλισμού στις βασικές χώρες της Ευρώπης, που σαν κανόνα αποκλείει τη λενινιστική θεωρία της επανάστασης για τη νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα.
Ούτε λόγος να γίνεται ότι για την πλήρη νίκη του σοσιαλισμού, για την πλήρη εξασφάλιση από μια παλινόρθωση του παλιού καθεστώτος χρειάζονται οι κοινές προσπάθειες των προλετάριων μερικών χωρών. Ούτε λόγος να γίνεται ότι χωρίς την υποστήριξη της επανάστασής μας απ' το προλεταριάτο της Ευρώπης, το προλεταριάτο της Ρωσίας δε θα μπορούσε ν’ ανθέξει στη γενική πίεση, ακριβώς όπως χωρίς την υποστήριξη του επαναστατικού κινήματος της Δύσης από την επανάσταση στη Ρωσία, το κίνημα αυτό δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί με τους ρυθμούς που άρχισε ν’ αναπτύσσεται ύστερα απ’ την προλεταριακή διχτατορία στη Ρωσία. Ούτε λόγος να γίνεται ότι μας χρειάζεται υποστήριξη. Τι σημαίνει όμως υποστήριξη της επανάστασής μας απ’ το προλεταριάτο της Δυτικής Ευρώπης; Είναι τάχα υποστήριξη και σοβαρή βοήθεια η συμπάθεια που τρέφουν οι ευρωπαίοι εργάτες για την επανάσταση μας, η προθυμία τους να ανατρέπουν τα σχέδια των ιμπεριαλιστών για επέμβαση; Αναμφίβολα είναι. Χωρίς μια τέτια υποστήριξη, χωρίς μια τέτια βοήθεια, όχι μονάχα απ’ τους ευρωπαίους εργάτες, μα και από τις αποικιακές και τις εξαρτημένες χώρες, η διχτατορία του προλεταριάτου στη Ρωσία θα βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Ήταν μήπως αρκετές ως τώρα, αυτή η συμπάθεια κι αυτή η βοήθεια, συνδυασμένες με την ισχύ του Κόκκινου Στρατού μας και με την προθυμία των εργατών και αγροτών της Ρωσίας να υπερασπίσουν με τα στήθια τους τη σοσιαλιστική πατρίδα - ήταν μήπως αρκετά όλα αυτά για να αποκρουστούν οι επιθέσεις των ιμπεριαλιστών και να καταχτηθούν οι απαραίτητες συνθήκες για μια σοβαρή ανοικοδομητική δουλιά; Ναι, ήταν αρκετά. Αυξάνει αυτή η συμπάθεια ή ελαττώνεται; Αναμφίβολα αυξάνει. Υπάρχουν λοιπόν στη χώρα μας οι ευνοϊκές συνθήκες όχι μονάχα για να προωθήσουμε το έργο της οργάνωσης της σοσιαλιστικής οικονομίας, μα και για να υποστηρίξουμε με τη σειρά μας τόσο τους εργάτες της Δυτικής Ευρώπης, όσο και τους καταπιεζόμενους λαούς της Ανατολής; Ναι, υπάρχουν. Αυτό το δείχνει ξεκάθαρα η εφτάχρονη ιστορία της προλεταριακής διχτατορίας στη Ρωσία. Μπορούμε άραγε ν’ αρνηθούμε το γεγονός ότι άρχισε πια στη χώρα μας μια γερή άνοδος της δουλιάς; Όχι δεν μπορούμε να το αρνηθούμε.
Τι σημασία μπορεί να έχει ύστερα απ’ όλα αυτά η δήλωση του Τρότσκι, ότι μια επαναστατική Ρωσία δε θα μπορούσε να ανθέξει μπροστά σε μια συντηρητική Ευρώπη;
Μπορεί να έχει μονάχα μια σημασία: Πρώτα, ο Τρότσκι δε νιώθει την εσωτερική δύναμη της επανάστασής μας. Δεύτερο, ο Τρότσκι δεν καταλαβαίνει την ανεχτίμητη σημασία της ηθικής υποστήριξης, που παρέχουν στην επανάστασή μας οι εργάτες της Δύσης και οι αγρότες της Ανατολής. Τρίτο, ο Τρότσκι δε μπορεί να συλλάβει την εσωτερική εκείνη καχεξία που κατατρώει σήμερα τον ιμπεριαλισμό.
Στη μπροσούρα του «Πρόγραμμα ειρήνης», που εκδόθηκε το 1917 και που επανεκδόθηκε το 1924, ο Τρότσκι άθελά του έσπασε τα μούτρα του παρασυρμένος απ' την κριτική της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης.
Ίσως όμως νάχει παλιώσει κι αυτή η μπροσούρα του Τρότσκι και γι’ αυτό να μην ανταποκρίνεται για ένα οποιοδήποτε λόγο στις σημερινές του απόψεις. Ας πάρουμε άλλα έργα του Τρότσκι που γράφηκαν αργότερα, ύστερα απ' τη νίκη της προλεταριακής επανάστασης σε μια χώρα, στη Ρωσία. Ας πάρουμε λογουχάρη, τον «Πρόλογο» του Τρότσκι στη νέα έκδοση της μπροσούρας «Πρόγραμμα ειρήνης» που γράφηκε το 1922. Να τι γράφει σ’ αυτό τον «Πρόλογο»:
«Η διαβεβαίωση, που επαναλαβαίνεται μερικές φορές στο “Πρόγραμμα ειρήνης" ότι η προλεταριακή επανάσταση δε μπορεί να ολοκληρωθεί νικηφόρα μέσα σε εθνικά πλαίσια, θα φανεί ίσως σε μερικούς αναγνώστες ότι έχει διαψευσθεί απ’ την πεντάχρονη σχεδόν πείρα της Σοβιετικής μας Δημοκρατίας. Ένα τέτιο συμπέρασμα όμως θάταν αβάσιμο. Το γεγονός ότι το εργατικό κράτος σε μια χώρα, και μάλιστα σε μια χώρα που είναι καθυστερημένη, κρατήθηκε ενάντια σ’ όλο τον κόσμο, δείχνει την κολοσσιαία δύναμη του προλεταριάτου, που σ' άλλες πιο προχωρημένες, πιο πολιτισμένες χώρες θα είναι σε θέση να κάνει πραγματικά θαύματα. Αν όμως υπερασπίσαμε τον εαυτό μας σαν κράτος από πολιτική και στρατιωτική άποψη, δε φτάσαμε, μα ούτε και ζυγώσαμε στη δημιουργία της σοσιαλιστικής κοινωνίας... Ως τότε, που στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη θα βρίσκεται στην εξουσία η αστική τάξη, θα είμαστε αναγκασμένοι, στον αγώνα ενάντια στην οικονομική απομόνωση, να επιδιώκουμε συμφωνίες με τον καπιταλιστικό κόσμο. Μπορούμε ταυτόχρονα να πούμε με πεποίθηση, ότι αυτές οι συμφωνίες στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να μας βοηθήσουν να επουλώσουμε αυτές ή εκείνες τις οικονομικές πληγές μας, να κάνουμε αυτό ή εκείνο το βήμα προς τα μπρος, άλλα ότι μια πραγματική άνοδος της σοσιαλιστικής οικονομίας στη Ρωσία θα γίνει δυνατή μονάχα ύστερα απ’ την νίκη του προλεταριάτου στις σπουδαιότερες χώρες της Ευρώπης».
Αυτά λέει ο Τρότσκι, που έρχεται σε ολοφάνερη αντίθεση με την πραγματικότητα και που προσπαθεί επίμονα να σώσει τη «διαρκή επανάσταση» απ' την ολοκληρωτική χρεωκοπία.
Απ’ αυτά βγαίνει πως ο,τι και αν κάναμε, όχι μονάχα «δε φτάσαμε», μα «ούτε καν ζυγώσαμε» στη δημιουργία της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Αποδείχνεται πως κάποιοι είχαν την ελπίδα για «συμφωνίες με τον καπιταλιστικό κόσμο», μα αποδείχνεται επίσης ότι και απ’ αυτές τις συμφωνίες δε βγαίνει τίποτα, γιατί, ότι κι αν κάνεις δε θάχεις «πραγματική άνοδο της σοσιαλιστικής οικονομίας», εφόσο δε θάχει νικήσει το προλεταριάτο «στις σπουδαιότερες χώρες της Ευρώπης».
Και μια που η νίκη αυτή δεν υπάρχει ακόμα στη Δύση, δε μένει για την επανάσταση στη Ρωσία άλλο από την «εκλογή» ή να σαπίσει, ή να εκφυλιστεί σε αστικό κράτος.
Δε μιλά λοιπόν άδικα ο Τρότσκι εδώ και δυο χρόνια για τον «εκφυλισμό» του κόμματός μας.
Δεν προφήτεψε λοιπόν άδικα ο Τρότσκι πέρσι τον «όλεθρο» της χώρας μας.
Πως να εναρμονίσουμε αυτήν την αλλόκοτη «θεωρία» με τη θεωρία του Λένιν για «τη νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα»;
Πως να εναρμονίσουμε αυτήν την αλλόκοτη «προοπτική» με την προοπτική του Λένιν ότι η νέα οικονομική πολιτική θα μας δόσει τη δυνατότητα «να χτίσουμε τα θεμέλια της σοσιαλιστικής οικονομίας»;
Πως να εναρμονίσουμε αυτήν τη «διαρκή» απόγνωση λογουχάρη με τα παρακάτω λόγια του Λένιν;
«Ο σοσιαλισμός δεν είναι τώρα πια ζήτημα του μακρινού μέλλοντος ή κάποια αφηρημένη εικόνα, ή κάποιο εικόνισμα. Σχετικά με τα εικονίσματα διατηρούμε την παλιά, πολύ κακή γνώμη. Το σοσιαλισμό το μπάσαμε στην καθημερινή ζωή και σ' αυτόν πρέπει να προσαρμοστούμε. Να ποιο είναι το καθήκον των ημερών μας, να ποιο είναι το καθήκον της εποχής μας. Επιτρέψτε μου να τελειώσω εκφράζοντας την πεποίθηση, πως όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό το καθήκον, όσο κι αν είναι καινούργιο σε σύγκριση με το προηγούμενο καθήκον μας, και πως όσες δυσκολίες και αν μας παρουσιάζει, εμείς όλοι μαζί, όχι αύριο, μα μέσα σε λίγα χρόνια, θα πραγματοποιήσουμε με κάθε θυσία αυτό το καθήκον, έτσι που απ’ τη Ρωσία της ΝΕΠ να γίνει μια Ρωσία σοσιαλιστική». (Βλ. Λένιν, Άπαντα,τόμ. XXVII, σελ. 366).
Πως να εναρμονίσουμε αυτή τη «διαρκή» μαύρη απελπισία με τα παρακάτω πχ. λόγια του Λένιν;
«Στην πραγματικότητα, η εξουσία του κράτους πάνω σ’ όλα τα μεγάλα μέσα παραγωγής, η εξουσία του κράτους στα χέρια του προλεταριάτου, η συμμαχία αυτού του προλεταριάτου με τα πολλά εκατομμύρια τους μικρούς και τους πολύ μικρούς αγρότες, η εξασφάλιση της καθοδήγησης της αγροτιάς απ’ αυτό το προλεταριάτο κλπ, μήπως όλα αυτά δεν είναι ότι χρειάζεται για να μπορέσουμε με το συνεταιρισμό και μόνο με το συνεταιρισμό, που πριν τον θεωρούσαμε μικροεμπορευματική επιχείρηση και που από ορισμένη πλευρά έχουμε δίκιο να τον θεωρούμε τέτιον, ακόμα και τώρα στην περίοδο της ΝΕΠ, μήπως όλα αυτά δεν είναι ό,τι χρειάζεται για να χτίσουμε την πλήρη σοσιαλιστική κοινωνία; Αυτό δεν είναι ακόμα ανοικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, μα είναι ό,τι χρειάζεται και είναι αρκετό γι’ αυτή την ανοικοδόμηση». (Βλ. Λένιν, Άπαντα ,τόμ. XXVII, σελ. 392).
Είναι φανερό πως εδώ δε υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρχει καμιά εναρμόνιση. Η «διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι είναι η άρνηση της λενινιστικής θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης και αντίστροφα, η λενινιστική θεωρία της προλεταριακής επανάστασης είναι η άρνηση της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης».
Έλλειψη πίστης στις δυνάμεις και στις ικανότητες της επανάστασής μας, έλλειψη πίστης στις δυνάμεις και στις ικανότητες του ρούσικου προλεταριάτου, αυτό είναι το υπέδαφος της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης».
Ως τώρα τόνιζαν συνήθως τη μια πλευρά της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης», την έλλειψη πίστης στις επαναστατικές δυνατότητες του αγροτικού κινήματος. Τώρα, για νάμαστε δίκαιοι, αυτή η πλευρά πρέπει να συμπληρωθεί με μιαν άλλη, με την έλλειψη πίστης στις δυνάμεις και στις ικανότητες του προλεταριάτου της Ρωσίας.
Σε τι διαφέρει η θεωρία του Τρότσκι απ’ τη συνηθισμένη θεωρία του μενσεβικισμού, για το ότι είναι αδύνατη η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, και μάλιστα σε μια καθυστερημένη χώρα, χωρίς την προκαταβολική νίκη της προλεταριακής επανάστασης «στις βασικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης»;
Στην ουσία σε τίποτα.
Δεν είναι δυνατό να υπάρχει καμιά αμφιβολία. Η θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» του Τρότσκι είναι παραλλαγή του μενσεβικισμού.
Στον τύπο μας ξεφύτρωσαν τελευταία σάπιοι διπλωμάτες, που προσπαθούν να πλασάρουν τη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» σαν κάτι που συμβιβάζεται με το λενινισμό. Λένε φυσικά, πως η θεωρία αυτή αποδείχτηκε ακατάλληλη το 1905. Όμως το λάθος του Τρότσκι βρίσκεται στο ότι έτρεξε τότε πολύ μπροστά και προσπάθησε να εφαρμόσει στις συνθήκες του 1905 εκείνο που δεν μπορούσε να εφαρμοστεί την εποχή εκείνη.
Αργότερα όμως, τον Οχτώβρη λογουχάρη του 1917, όταν η επανάσταση είχε ωριμάσει πέρα για πέρα, λένε πως η θεωρία του Τρότσκι αποδείχτηκε ότι είχε απόλυτα τη θέση της. Δεν είναι δύσκολο να μαντέψουμε ότι ο κυριότερος απ’ αυτούς τους διπλωμάτες είναι ο Ράντεκ. Καλά θάναι να τον ακούσουμε:
«Ο πόλεμος άνοιξε ένα χάσμα ανάμεσα στην αγροτιά που επιδίωκε την απόχτηση της γης και την κατάχτηση της ειρήνης, και στα μικροαστικά κόμματα. Ο πόλεμος έβαλε την αγροτιά κάτω απ’ την καθοδήγηση της εργατικής τάξης και της πρωτοπορίας της, του κόμματος των μπολσεβίκων. Έτσι έγινε δυνατή όχι η διχτατορία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, μα η διχτατορία της εργατικής τάξης που στηρίζεται στην αγροτιά. Εκείνο που πρόβαλαν ενάντια στο Λένιν το 1905, η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Τρότσκι (δηλαδή η “διαρκής επανάσταση”, I. Σταλιν),αποδείχτηκε στην πράξη δεύτερος σταθμός της ιστορικής εξέλιξης»
Εδώ κάθε λέξη είναι και μια διαστρέβλωση.
Δεν είναι σωστό πως στη διάρκεια του πολέμου «έγινε δυνατή όχι η διχτατορία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, μα η διχτατορία της εργατικής τάξης, που στηρίζεται στην αγροτιά». Στην πραγματικότητα η επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 ήταν η πραγματοποίηση της διχτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς, που ήταν με έναν ιδιόμορφο τρόπο μπλεγμένη με τη διχτατορία της αστικής τάξης.
Δεν είναι σωστό πως τη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης», που ο Ράντεκ την αποσιωπά ντροπαλά, την ανακίνησαν το 1905, η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Τρότσκι. Στην πραγματικότητα τη θεωρία αυτή την ανακίνησαν ο Πάρβους και ο Τρότσκι. Σήμερα, υστέρα από δέκα μήνες, ο Ράντεκ διορθώνει το λάθος του, κρίνοντας απαραίτητο να βρίσει τον Πάρβους για τη «διαρκή επανάσταση». Η δικαιοσύνη όμως απαιτεί απ’ το Ράντεκ να βρίσει και τον συνέταιρο του Πάρβους, τον Τρότσκι.
Δεν είναι σωστό ότι η «διαρκής επανάσταση». που απορρίφτηκε απ’ την επανάσταση του 1905, αποδείχτηκε σωστή «στο δεύτερο σταθμό της ιστορικής εξέλιξης», δηλαδή στη διάρκεια της Οχτωβριανής Επανάστασης. Όλη η πορεία της Οχτωβριανής Επανάστασης, όλη η εξέλιξη της, έδειξαν και απόδειξαν ότι είναι ολότελα αβάσιμη η θεωρία της «διαρκούς επανάστασης», ότι είναι ολότελα ασυμβίβαστη με τις βάσεις του λενινισμού.
Τα γλυκά λόγια και η σάπια διπλωματία δε μπορούν να συγκαλύψουν το αγεφύρωτο χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στη θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» και στο λενινισμό.
Ill
ΓΙΑ
ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΤΑΧΤΙΚΗΣ ΤΩΝ
ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΩΝ
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ TOΥ ΟΧΤΩΒΡΗ
Για να καταλάβουμε την ταχτική των μπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιμασίας του Οχτώβρη, είναι απαραίτητο να διασαφηνίσουμε τουλάχιστο μερικές, ιδιαίτερα σπουδαίες, ιδιομορφίες αυτής της ταχτικής. Και αυτό είναι ακόμα πιο απαραίτητο, γιατί στις πολυάριθμες μπροσούρες για την ταχτική των μπολσεβίκων παρακάμπτονται, όχι σπάνια, αυτές ακριβώς οι ιδιομορφίες.
Ποιες είναι αυτές οι ιδιομορφίες;
Πρώτη Ιδιομορφία. Αν ακούσει κανείς τον Τρότσκι, μπορεί να νομίσει ότι στην ιστορία της προετοιμασίας του Οχτώβρη υπάρχουν μονάχα δυο περίοδο·: η περίοδος της ανίχνευσης και η περίοδος της εξέγερσης, και ότι καθετί που υπάρχει πέρα απ' αυτά προέρχεται «εκ του πονηρού». Τι είναι η εκδήλωση του Απρίλη του 1917; «η εκδήλωση του Απρίλη, που τράβηξε “Αριστερότερα” απ’ όσο έπρεπε, ήταν αναγνωριστική εξόρμηση για την εξακρίβωση των διαθέσεων των μαζών και των αμοιβαίων σχέσεων ανάμεσα σ’ αυτές τις μάζες και στην πλειοψηφία που υπήρχε μέσα στα Σοβιέτ». Και τι είναι η διαδήλωση του Ιούλη του 1917; Σύμφωνα με τη γνώμη του Τρότσκι, «στην ουσία κι αυτή τη φορά η υπόθεση κατέληξε με μια καινούργια, πιο πλατιά ανίχνευση μέσα σ’ έναν καινούργιο, πιο ψηλό σταθμό του κινήματος. Είναι περιττό να πούμε πως τη διαδήλωση του Ιούλη του 1917, που οργανώθηκε με απαίτηση του κόμματός μας, πρέπει, σύμφωνα με την αντίληψη του Τρότσκι, να τη λέμε ακόμα περισσότερο «ανιχνευτική».
Έτσι βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι μπολσεβίκοι, από το Μάρτη κιόλας του 1917, είχαν έναν έτοιμο πολιτικό στρατό από εργάτες και αγρότες. Κι αν δεν οδήγησαν αυτό το στρατό στην εξέγερση, ούτε τον Απρίλη, ούτε τον Ιούνη, ούτε τον Ιούλη, μα ασχολούνταν μονάχα με την «ανίχνευση», είναι γιατί και μονάχα γιατί τα «στοιχεία της ανίχνευσης» δεν έδιναν τότε ευνοϊκές «ενδείξεις».
Είναι περιττό να πούμε πως αυτή η απλοποιημένη αντίληψη για την πολιτική ταχτική του κόμματός μας δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά τη σύγχυση της συνηθισμένης πολεμικής ταχτικής με την επαναστατική ταχτική των μπολσεβίκων.
Στην πραγματικότητα, όλες αυτές οι διαδηλώσεις ήταν πριν απ’ όλα αποτέλεσμα της αυθόρμητης πίεσης των μαζών, αποτέλεσμα της αγανάκτησης των μαζών ενάντια στον πόλεμο, αγανάκτησης που έτεινε να ξεσπάσει στους δρόμους.
Στην πραγματικότητα ο ρόλος του κόμματος στην περίπτωση αυτή ήταν να διαμορφώνει και να καθοδηγεί, σύμφωνα με τα επαναστατικά συνθήματα των μπολσεβίκων, τις εκδηλώσεις τών μαζών που ξεσπούσαν αυθόρμητα.
Στην πραγματικότητα οι μπολσεβίκοι δεν είχαν και δεν μπορούσαν να έχουν, το Μάρτη του 1917, έτοιμο πολιτικό στρατό. Οι μπολσεβίκοι δημιουργούσαν μονάχα τέτιο στρατό (και τον δημιούργησαν τελικά τον Οχτώβρη του 1917) μέσα στην πορεία του αγώνα και των συγκρούσεων των τάξεων απ’ τον Απρίλη ως τον Οχτώβρη του 1917, τον δημιουργούσαν και με την εκδήλωση του Απρίλη, και με τις διαδηλώσεις του Ιούνη και του Ιούλη, και με τις εκλογές για τις Δούμες των περιοχών και των πόλεων, και με την πάλη ενάντια στον Κορνίλοφ, και με την κατάχτηση των Σοβιέτ. Ο πολιτικός στρατός δεν είναι το ίδιο με τον πολεμικό στρατό. Ενώ μια στρατιωτική διοίκηση αρχίζει τον πόλεμο διαθέτοντας έτοιμο στρατό, το κόμμα αναγκάζεται να δημιουργήσει το στρατό του μέσα στην πορεία του ίδιου του αγώνα, μέσα στην πορεία των ταξικών συγκρούσεων,στο βαθμό που οι ίδιες οι μάζες πείθονται με την ίδια τους την πείρα για την ορθότητα των συνθημάτων του κόμματος, για την ορθότητα της πολίτικης του.
Βέβαια, κάθε τέτια διαδήλωση έριχνε ταυτόχρονα ορισμένο φως στον κριμένο από τα μάτια μας συσχετισμό των δυνάμεων, αποτελούσε κάποια ανίχνευση, μα η ανίχνευση δεν ήταν εδώ το κίνητρο της διαδήλωσης, μα το φυσικό αποτέλεσμά της.
Αναλύοντας τα γεγονότα πριν από την εξέγερση του Οχτώβρη και συγκρίνοντάς τα με τα γεγονότα του Απρίλη - Ιούλη, ο Λένιν λέει:
«Το ζήτημα δεν παρουσιάζεται έτσι ακριβώς όπως παρουσιαζόταν - πριν από τις 20-21 του Απρίλη, στις 9 του Ιούνη και στις 3 του Ιούλη, γιατί τότε είχαμε έναν αυθόρμητο αναβρασμό, που εμείς, σαν κόμμα, ή δεν τον πιάναμε (20 του Απρίλη) ή τον συγκρατούσαμε και τον διαμορφώναμε σε ειρηνική διαδήλωση (9 του Ιούνη και 3 του Ιούλη). Γιατί ξέραμε καλά τότε, πως τα Σοβιέτ δεν ήταν ακόμα δικά μας, πώς οι αγρότες πίστευαν ακόμα στο δρόμο των Λίμπερ, Νταν και Τσερνόφ, και όχι στο δρόμο των μπολσεβίκων (στην εξέγερση), πως, συνεπώς, δεν μπορούσαμε νάχουμε την πλειοψηφία του λαού, πως συνεπώς η εξέγερση ήταν πρόωρη». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXI, σελ. 345).
Είναι ξεκάθαρο πως μονάχα με την «ανίχνευση» δε μπορεί να πάει κανείς μακρυά.
Είναι φανερό, ότι δεν πρόκειται εδώ για την «ανίχνευση», μα για το γεγονός ότι:
1. Σ’ όλη την περίοδο της προετοιμασίας του Οχτώβρη, το Κόμμα στον αγώνα του στηριζόταν στην αυθόρμητη άνοδο του μαζικού επαναστατικού κινήματος
2. Το Κόμμα στηριζόμενο πάνω σ’ αυτή την αυθόρμητη άνοδο, διατηρούσε αδιαίρετα την καθοδήγηση του κινήματος.
3. Μια τέτια καθοδήγηση του κινήματος διευκόλυνε στο Κόμμα το έργο της συγκρότησης ενός μαζικού πολιτικού στρατού για την εξέγερση του Οχτώβρη.
4. Μια τέτια πολιτική δε μπορούσε να μην οδηγήσει στο γεγονός ότι όλη η προετοιμασία του Οχτώβρη έγινε κάτω απ’ την καθοδήγηση ενός κόμματος, του κόμματος των μπολσεβίκων.
5. Μια τέτια προετοιμασία του Οχτώβρη οδήγησε με τη σειρά της στο γεγονός ότι σαν αποτέλεσμα της εξέγερσης του Οχτώβρη η εξουσία βρέθηκε στα χέρια ενός κόμματος, του κόμματος των μπολσεβίκων.
Έτσι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Οχτωβριανής Επανάστασης, η πρώτη ιδιομορφία της ταχτικής των μπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιμασίας του Οχτώβρη, είναι η αδιαίρετη καθοδήγηση από ένα κόμμα, από το κόμμα των κομμουνιστών, που αποτελεί βασικό παράγοντα της προετοιμασίας του Οχτώβρη.
Δε χρειάζεται ν’ αποδείξουμε ότι χωρίς αυτή την ιδιομορφία της ταχτικής των μπολσεβίκων, θάταν αδύνατη η νίκη της διχτατορίας του προλεταριάτου μέσα στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού.
Σ’ αυτό πλεονεχτεί η Οχτωβριανή Επανάσταση σε σύγκριση με την επανάσταση του 1871 στη Γαλλία, όπου την καθοδήγηση της επανάστασης την μοιράζονταν δυο κόμματα, που κανένα απ’ αυτά δε μπορεί να ονομαστεί κομμουνιστικό κόμμα
Δεύτερη ιδιομορφία. Έτσι η προετοιμασία του Οχτώβρη γινόταν με την καθοδήγηση ενός κόμματος, του Κόμματος των μπολσεβίκων. Πως όμως πραγματοποίησε το κόμμα αυτή την καθοδήγηση, ποια γραμμή ακολουθούσε; Η καθοδήγηση αυτή ακολουθούσε τη γραμμή της απομόνωσης των συμβιβαστικών κομμάτων, που αποτελούσαν τις πιο επικίνδυνες παρατάξεις στην περίοδο του ξετυλίγματος της επανάστασης, τη γραμμή της απομόνωσης των εσέρων και των μενσεβίκων.
Σε τι συνίσταται ο βασικός στρατηγικός κανόνας του Λενινισμού;
Συνίσταται στην αναγνώριση του γεγονότος ότι:
1. Τα συμβιβαστικά κόμματα αποτελούν το πιο επικίνδυνο κοινωνικό στήριγμα των εχθρών της επανάστασης στην περίοδο της επικείμενης επαναστατικής λύσης.
2. Είναι αδύνατο ν’ ανατραπεί ο εχθρός (τσαρισμός ή αστική τάξη) χωρίς την απομόνωση αυτών των κομμάτων.
3. Γι’ αυτό, στην περίοδο της προετοιμασίας της επανάστασης τα κύρια βέλη πρέπει να κατευθύνονται προς την απομόνωση αυτών των κομμάτων, προς την απόσπαση των πλατιών εργαζόμενων μαζών απ’ αυτά τα κόμματα.
Στην περίοδο του αγώνα ενάντια στον τσαρισμό, στην περίοδο της προετοιμασίας της αστικοδημοκρατικής επανάστασης (1905-1916), το πιο επικίνδυνο κοινωνικό στήριγμα του τσαρισμού ήταν το φιλελευθερομοναρχικό κόμμα, το κόμμα των καντέ. Γιατί; Γιατί ήταν κόμμα συμβιβαστικό, κόμμα που επιδίωκε το συμβιβασμό ανάμεσα στον τσαρισμό και στην πλειοψηφία του λαού, δηλαδή ανάμεσα στον τσαρισμό και στην αγροτιά σαν σύνολο. Είναι φυσικό ότι το κόμμα κατεύθυνε τότε τα κύρια χτυπήματά του ενάντια στους καντέ γιατί, αν δεν απομονώνονταν οι καντέ, δε μπορούσαμε να υπολογίζουμε στη ρήξη της αγροτιάς με τον τσαρισμό και γιατί, αν δεν εξασφαλιζόταν αυτή η ρήξη, δε μπορούσαμε να υπολογίζουμε στη νίκη της επανάστασης. Πολλοί δεν καταλάβαιναν τότε αυτή την ιδιομορφία της μπολσεβίκικης στρατηγικής, κατηγορούσαν τους μπολσεβίκους ότι ήταν υπερβολικά «καντετοφάγοι» και ισχυρίζονταν ότι ο αγώνας των μπολσεβίκων ενάντια στους καντέ «επισκιάζει» τον αγώνα ενάντια στον κύριο εχθρό, τον τσαρισμό. Οι κατηγορίες όμως αυτές που στερούνταν κάθε βάση, αποκάλυπταν μιαν ολοφάνερη μη κατανόηση της μπολσεβίκικης στρατηγικής που απαιτεί την απομόνωση των συμβιβαστικών κομμάτων για να διευκολυνθεί και ναρθεί πιο κοντά η νίκη ενάντια στον κύριο εχθρό.
Δεν είναι ανάγκη ν’ αποδείξουμε ότι χωρίς μια τέτια στρατηγική θάταν αδύνατη η ηγεμονία του προλεταριάτου στην αστικοδημοκρατική επανάσταση.
Στην περίοδο της προετοιμασίας του Οχτώβρη, το κέντρο του βάρους των αγωνιζόμενων δυνάμεων μετατοπίστηκε σε καινούργιο επίπεδο. Δεν υπήρχε πια ο τσάρος. Το κόμμα των καντέ μετατράπηκε από δύναμη που επιδίωκε το συμβιβασμό, σε δύναμη που κυβερνούσε τη χώρα, σε κυρίαρχη δύναμη του ιμπεριαλισμού. Ο αγώνας δε γινόταν πια ανάμεσα στον τσαρισμό και το λαό, μα ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Στην περίοδο αυτή, το πιο επικίνδυνο κοινωνικό στήριγμα του ιμπεριαλισμού ήταν τα μικροαστικά δημοκρατικά κόμματα, τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων. Γιατί; Γιατί τα κόμματα αυτά ήταν τότε κόμματα συμβιβαστικά, κόμματα που επιδίωκαν το συμβιβασμό ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και στις εργαζόμενες μάζες. Είναι φυσικό ότι τα κύρια χτυπήματα των μπολσεβίκων κατευθύνονταν τότε ενάντια σ’ αυτά τα κόμματα, γιατί χωρίς την απομόνωση αυτών των κομμάτων δε μπορούσαμε να υπολογίζουμε στη ρήξη των εργαζομένων μαζών με τον ιμπεριαλισμό, γιατί χωρίς την εξασφάλιση αυτής της ρήξης, δε μπορούσαμε να υπολογίζουμε στη νίκη της σοβιετικής επανάστασης. Πολλοί δεν καταλάβαιναν τότε αυτή την ιδιομορφία της μπολσεβίκικης ταχτικής και κατηγορούσαν τους μπολσεβίκους ότι «μισούν υπερβολικά» τους εσέρους και τους μενσεβίκους και ότι «λησμονούν» τον κύριο σκοπό τους. Όλη όμως η περίοδος της προετοιμασίας του Οκτώβρη μίλα εύγλωτα για το γεγονός, ότι μονάχα με μια τέτια ταχτική μπορούσαν οι μπολσεβίκοι να εξασφαλίσουν τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης.
Χαραχτηριστικό γνώρισμα αυτής της περιόδου είναι η παραπέρα επαναστατικοποίηση των εργαζόμενων μαζών της αγροτιάς, η απογοήτευσή τους απ’ τους εσέρους και τους μενσεβίκους, η απομάκρυνσή τους απ’ αυτά τα κόμματα, η στροφή τους προς την άμεση συσπείρωσή τους γύρω από το προλεταριάτο, σαν τη μοναδική, ως το τέλος επαναστατική δύναμη, που είναι ικανή να οδηγήσει τη χώρα στην ειρήνη. Η ιστορία αυτής της περιόδου είναι η ιστορία της πάλης των εσέρων και των μενσεβίκων από τη μια μεριά και των μπολσεβίκων απ’ την άλλη, για τις εργαζόμενες μάζες της αγροτιάς, για την κατάχτηση αυτών των μαζών. Την τύχη αυτής της πάλης, την έκριναν η περίοδος του συνασπισμού, η περίοδος του Κερένσκι, η άρνηση των εσέρων και των μενσεβίκων να κατάσχουν τη γη των τσιφλικάδων, η πάλη των μενσεβίκων και των εσέρων για τη συνέχιση του πολέμου, η επίθεση στο μέτωπο του Ιούνη, η θανατική ποινή για τους στρατιώτες, η εξέγερση του Κορνίλοφ. Και την έκριναν αποκλειστικά προς όφελος της μπολσεβίκικης στρατηγικής. Γιατί χωρίς την απομόνωση των εσέρων και των μενσεβίκων ήταν αδύνατο να ανατραπεί η κυβέρνηση των ιμπεριαλιστών, γιατί χωρίς την ανατροπή αυτής της κυβέρνησης ήταν αδύνατο να βγούμε απ’ τον πόλεμο. Η πολιτική της απομόνωσης των εσέρων και των μενσεβίκων αποδείχτηκε η μοναδικά σωστή πολιτική.
Έτσι η δεύτερη ιδιομορφία της ταχτικής των μπολσεβίκων είναι η απομόνωση των κομμάτων των μενσεβίκων και των εσέρων, που αποτελούσε τη βασική γραμμή καθοδήγησης της προετοιμασίας του Οχτώβρη.
Δε χρειάζεται ν’ αποδείξουμε, ότι χωρίς αυτή την ιδιομορφία της ταχτικής των μπολσεβίκων, θα κρεμόταν στον αέρα η συμμαχία της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων μαζών της αγροτιάς.
Χαραχτηριστικό είναι το γεγονός ότι γι’ αυτή την ιδιομορφία της μπολσεβίκικης ταχτικής, ο Τρότσκι δε λέει τίποτα ή σχεδόν τίποτα, στο βιβλίο του «Διδάγματα του Οχτώβρη».
Τρίτη ιδιομορφία. Η καθοδήγηση του κόμματος στην προετοιμασία του Οχτώβρη ακολουθούσε έτσι τη γραμμή της απομόνωσης των κομμάτων των εσέρων και των μενσεβίκων, τη γραμμή της απόσπασης των πλατιών μαζών των εργατών και αγροτών απ’ αυτά τα κόμματα. Πώς όμως το κόμμα πραγματοποιούσε συγκεκριμένα αυτή, την απομόνωση, με ποια μορφή, με ποια συνθήματα; Την πραγματοποιούσε με τη μορφή του επαναστατικού κινήματος των μαζών για την εξουσία των Σοβιέτ, με το σύνθημα: «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ», με την πάλη για την μετατροπή των Σοβιέτ, από όργανα κινητοποίησης των μαζών σε όργανα εξέγερσης, σε όργανα εξουσίας, σε μηχανισμό του νέου προλεταριακού κράτους.
Γιατί οι μπολσεβίκοι πιάστηκαν ακριβώς απ’ τα Σοβιέτ, σαν το βασικό οργανωτικό μοχλό, που μπορούσε να διευκολύνει το έργο της απομόνωσης των μενσεβίκων και των εσέρων, που ήταν ικανός να προωθήσει το έργο της προλεταριακής επανάστασης και που ήταν προορισμένος να οδηγήσει τα εκατομμύρια των εργαζομένων μαζών στη νίκη της διχτατορίας του προλεταριάτου; [Περιεχόμενα]
Τι είναι τα Σοβιέτ;
«Τα Σοβιέτ - έλεγε ο Λένιν, ακόμα από το Σεπτέμβρη του 1917 - είναι ο νέος κρατικός μηχανισμός, που μας δίνει πρώτα την ένοπλη δύναμη των εργατών και των αγροτών, τη δύναμη αυτή που δεν είναι αποσπασμένη από το λαό, όπως η δύναμη του παλιού μόνιμου στρατού, μα που συνδέεται πολύ στενά με το λαό. Από πολεμική άποψη, η δύναμη αυτή είναι ασύγκριτα ισχυρότερη απ’ τις προηγούμενες, και από επαναστατική άποψη δε μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα άλλο. Δεύτερο, ο μηχανισμός αυτός μας δίνει μια τόσο στενή, αδιάρρηχτη σύνδεση με τις μάζες, με την πλειοψηφία του λαού, σύνδεση που εύκολα ελέγχεται κι αναπτύσσεται, που ο προηγούμενος κρατικός μηχανισμός δε μπορούσε ούτε να φανταστεί κάτι το παρόμοιο. Τρίτο, ο μηχανισμός αυτός είναι πολύ πιο δημοκρατικός απ’ τους προηγούμενους μηχανισμούς, χάρη στο γεγονός ότι εκλέγεται και η σύνθεσή του μπορεί, χωρίς γραφειοκρατικές διατυπώσεις, ν’ αλλάζει σύμφωνα με τη θέληση του λαού. Τέταρτο, δημιουργεί γερή σύνδεση με τα πιο διαφορετικά επαγγέλματα και διευκολύνει έτσι χωρίς γραφειοκρατισμό τις πιο διαφορετικές και βαθιές μεταρρυθμίσεις. Πέμπτο, μας δίνει τη μορφή της οργάνωσης της πρωτοπορίας, δηλαδή του πιο συνειδητού, του πιο δραστήριου, του πιο προοδευτικού τμήματος των καταπιεζόμενων τάξεων, των εργατών και των αγροτών και αποτελεί έτσι το μηχανισμό, που με τη βοήθειά του η πρωτοπορία των καταπιεζόμενων τάξεων μπορεί ν’ ανεβάζει, να διαπαιδαγωγεί, να εκπαιδεύει και να οδηγεί μαζί του όλη τη γιγάντια μάζα αυτών των τάξεων, που ως τα τώρα βρισκόταν ολότελα έξω απ’ την πολιτική ζωή, έξω απ’ την ιστορία. Έκτο, μας δίνει τη δυνατότητα να συνδέσουμε τα οφέλη του κοινοβουλευτισμού με τα οφέλη της άμεσης και ανοιχτής δημοκρατίας, δηλαδή, να συνδέσουμε στο πρόσωπο των εκλεγμένων αντιπροσώπων του λαού και τη νομοθετική λειτουργία και την εχτέλεση των νόμων . Σε σύγκριση με τον αστικό κοινοβουλευτισμό αυτό αποτελεί ένα τέτιο βήμα προς τα μπρος στην εξέλιξη της δημοκρατίας, που η σημασία του είναι κοσμοϊστορική ... Αν η λαϊκή δημιουργικότητα των επαναστατικών τάξεων δε δημιουργούσε τα Σοβιέτ, τότε η προλεταριακή επανάσταση στη Ρωσία θα ήταν μια χωρίς καμία ελπίδα χαμένη υπόθεση, γιατί το προλεταριάτο χωρίς καμιά αμφιβολία, δε θα μπορούσε να κρατήσει την εξουσία με τον παλιό μηχανισμό και θα ήταν αδύνατο να δημιουργήσει με μιας έναν καινούργιο μηχανισμό». (Βλ Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXI, σελ. 258-259).
Να γιατί οι μπολσεβίκοι πιάστηκαν απ’ τα Σοβιέτ, σαν το βασικό εκείνο οργανωτικό κρίκο, που μπορεί να διευκολύνει την οργάνωση της Οχτωβριανής Επανάστασης και τη δημιουργία ενός καινούργιου ισχυρού μηχανισμού του προλεταριακού κράτους.
Το σύνθημα: «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» πέρασε δυο στάδια απ’ την άποψη της εσωτερικής του ανάπτυξης: Το πρώτο (ως την ήττα του Ιούλη των μπολσεβίκων, την εποχή της δυαδικής εξουσίας) και το δεύτερο (ύστερα απ’ την ήττα της εξέγερσης του Κορνίλοφ).
Στο πρώτο στάδιο το σύνθημα αυτό σήμαινε διάσπαση του συνασπισμού των μενσεβίκων και των εσέρων με τους Κάντε, σχηματισμό σοβιετικής κυβέρνησης απ’ τους μενσεβίκους και τους εσέρους (γιατί τα Σοβιέτ ήταν τότε εσερομενσεβίκικα), δικαίωμα ελεύθερης προπαγάνδας για την αντιπολίτευση (δηλαδή για τους μπολσεβίκους) και ελεύθερη πάλη των κομμάτων μέσα στα Σοβιέτ, με τον υπολογισμό ότι οι μπολσεβίκοι με τη βοήθεια αυτής της πάλης θα κατορθώσουν να καταχτήσουν τα Σοβιέτ και ν’ αλλάξουν τη σύνθεση της σοβιετικής κυβέρνησης στην πορεία μιας ειρηνικής εξέλιξης της επανάστασης. Το σχέδιο αυτό δε σήμαινε, φυσικά, διχτατορία του προλεταριάτου. Διευκόλυνε όμως αναμφίβολα την προετοιμασία των απαραίτητων όρων για την εξασφάλιση της διχτατορίας, γιατί, βάζοντας στην εξουσία τους μενσεβίκους και τους εσέρους και αναγκάζοντάς τους να εφαρμόσουν το αντεπαναστατικό τους πρόγραμμα στην πράξη, επιτάχυνε το ξεσκέπασμα της αληθινής φύσης αυτών των κομμάτων, επιτάχυνε την απομόνωση τους, την απόσπασή τους απ’ τις μάζες. Η ήττα του Ιούλη των μπολσεβίκων διέκοψε ωστόσο αυτή την εξέλιξη, γιατί έδοσε την υπεροχή στην αντεπανάσταση των κάντε στρατηγών και έριξε τους εσερομενσεβίκους στην αγκαλιά των τελευταίων. Το περιστατικό αυτό ανάγκασε το Κόμμα ν’ αποσύρει προσωρινά το σύνθημα: «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ», για να το ξαναρίξει στις συνθήκες μιας καινούργιας ανόδου της επανάστασης.
Η ήττα της εξέγερσης του Κορνίλοφ εγκαινίασε το δεύτερο στάδιο. Το σύνθημα: «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» ξαναμπήκε στην ημερήσια διάταξη. Τώρα όμως το σύνθημα αυτό δε σήμαινε πια αυτό που σήμαινε στο πρώτο στάδιο. Το περιεχόμενό του άλλαξε ριζικά. Τώρα το σύνθημα αυτό σήμαινε πλήρη ρήξη με τον ιμπεριαλισμό και πέρασμα της εξουσίας στους μπολσεβίκους, γιατί τα Σοβιέτ είχαν γίνει πια στην πλειοψηφία τους μπολσεβίκικα. Τώρα το σύνθημα αυτό σήμαινε το άμεσο πλησίασμα της επανάστασης στη διχτατορία του προλεταριάτου με την εξέγερση. Κάτι παραπάνω, το σύνθημα αυτό σήμαινε τώρα την οργάνωση και την κρατική διαμόρφωση της διχτατορίας του προλεταριάτου.
Η ανεχτίμητη σημασία που είχε η ταχτική της μετατροπής των Σοβιέτ σε όργανα κρατικής εξουσίας, βρισκόταν στο γεγονός ότι αποσπούσε τα εκατομμύρια των εργαζόμενων μαζών απ’ τον ιμπεριαλισμό, ξεσκέπαζε τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων σαν όργανα του ιμπεριαλισμού κι έφερνε τις μάζες αυτές, μπορούμε να πούμε, κατευθεία στη διχτατορία του προλεταριάτου
Έτσι, η τρίτη ιδιομορφία της ταχτικής των μπολσεβίκων στην περίοδό της προετοιμασίας του Οχτώβρη, ήταν η πολιτική της μετατροπής των Σοβιέτ σε όργανα κρατικής εξουσίας, σαν το σπουδαιότερο όρο για την απομόνωση των συμβιβαστικών κομμάτων και για τη νίκη της διχτατορίας του προλεταριάτου.
Τέταρτη ιδιομορφία. Η εικόνα δε θάταν πλήρης αν δεν καταπιανόμασταν με το ζήτημα για το πως και γιατί κατόρθωναν οι μπολσεβίκοι, να μετατρέπουν τα κομματικά τους συνθήματα σε συνθήματα των εκατομμυρίων μαζών, σε συνθήματα που κινούν προς τα μπρος την επανάσταση, πως και γιατί κατόρθωναν οι μπολσεβίκοι να πείθουν για την ορθότητα της πολιτικής τους, όχι μονάχα την πρωτοπορία, και όχι μονάχα την πλειοψηφία της εργατικής τάξης, μα την πλειοψηφία του λαού.
Το ζήτημα έχει έτσι: για τη νίκη της επανάστασης, αν αυτή η επανάσταση είναι πραγματικά λαϊκή που αγκαλιάζει τα εκατομμύρια των μαζών, δε φτάνει μονάχα νάναι σωστά τα κομματικά συνθήματα. Για τη νίκη της επανάστασης χρειάζεται ακόμα ένας απαραίτητος όρος, και συγκεκριμένα: οι ίδιες οι μάζες πρέπει να πειστούν με την ίδια τους την πείρα για την ορθότητα αυτών των συνθημάτων. Μονάχα τότε τα συνθήματα του κόμματος γίνονται συνθήματα των ίδιων των μαζών. Μονάχα τότε η επανάσταση γίνεται πραγματικά λαϊκή επανάσταση. Μία απ’ τις ιδιομορφίες της ταχτικής των μπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιμασίας του Οχτώβρη βρίσκεται στο γεγονός ότι μπόρεσε να καθορίσει σωστά τους δρόμους και τις καμπές, που με φυσικό τρόπο φέρνουν τις μάζες κοντά στα συνθήματα του κόμματος, στο κατώφλι, μπορούμε να πούμε, της επανάστασης, και τις διευκολύνουν έτσι να νιώσουν, να ελέγξουν, να διαγνώσουν με την ίδια τους την πείρα την ορθότητα αυτών των συνθημάτων. Με άλλα λόγια, μια απ’ τις ιδιομορφίες της ταχτικής των μπολσεβίκων βρίσκεται στο γεγονός ότι δε συγχέει την καθοδήγηση του κόμματος με την καθοδήγηση των μαζών, ότι βλέπει καθαρά τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην καθοδήγηση της πρώτης κατηγορίας και στην καθοδήγηση της δεύτερης κατηγορίας, ότι αποτελεί έτσι την επιστήμη όχι μονάχα για την καθοδήγηση του κόμματος, μα και για την καθοδήγηση των εκατομμυρίων μαζών των εργαζομένων.
Παραστατικό παράδειγμα για την εκδήλωσή αυτής της ιδιομορφίας της μπολσεβίκικης ταχτικής είναι η πείρα από τη σύγκληση και τη διάλυση της Συνταχτικής Συνέλευση.
Είναι γνωστό ότι οι μπολσεβίκοι έριξαν το σύνθημα: Δημοκρατία των Σοβιέτ, ακόμα από τον Απρίλη του 1917. Είναι γνωστό ότι η Συνταχτική Συνέλευση είναι μια αστική βουλή που αντιτίθεται ριζικά στις βάσεις της Δημοκρατίας των Σοβιέτ. Πως έγινε τότε, οι μπολσεβίκοι, ενώ τραβούσαν για τη Δημοκρατία των Σοβιέτ, ν' απαιτούν ταυτόχρονα απ’ την Προσωρινή Κυβέρνηση την άμεση σύγκληση της Συνταχτικής Συνέλευσης; Πως έγινε τότε, οι μπολσεβίκοι, όχι μονάχα να πάρουν μέρος στις εκλογές, μα και να συγκαλέσουν οι ίδιοι τη Συνταχτική Συνέλευση; Πως έγινε τότε, οι μπολσεβίκοι, ένα μήνα πριν απ’ την εξέγερση, στην εποχή του περάσματος απ’ το παλιό στο καινούργιο, να παραδεχτούν τη δυνατότητα του προσωρινού συνδυασμού της Δημοκρατίας των Σοβιέτ και της Συνταχτικής Συνέλευσης;
Αυτό «έγινε» γιατί:
1. Η ιδέα της Συνταχτικής Συνέλευσης ήταν μια από τις πιο δημοφιλείς ιδέες ανάμεσα στις πλατιές μάζες του πληθυσμού.
2. Το σύνθημα της άμεσης σύγκλησης της Συνταχτικής Συνέλευσης διευκόλυνε το ξεσκέπασμα της αντεπαναστατικής φύσης της Προσωρινής Κυβέρνησης.
3. Για να χρεοκοπήσει στα μάτια των λαϊκών μαζών η ιδέα της Συνταχτικής Συνέλευσης, ήταν απαραίτητο να οδηγηθούν οι μάζες αυτές στην πόρτα της Συνταχτικής Συνέλευσης με τις διεκδικήσεις τους για γη, για ειρήνη, για την εξουσία των Σοβιέτ και νάρθουν έτσι σε σύγκρουση με την πραγματική και ζωντανή Συντακτική Συνέλευση.
4. Μονάχα έτσι, μπορούσαν να διευκολυνθούν οι μάζες να πειστούν με την ίδια τους την πείρα για την αντεπαναστατικότητα της Συνταχτικής Συνέλευσης και για την ανάγκη της διάλυσής της.
5. Όλα αυτά προϋπόθεταν φυσικά τη δυνατότητα παραδοχής του προσωρινού συνδυασμού της Δημοκρατίας των Σοβιέτ με τη Συνταχτική Συνέλευση, σαν το μοναδικό μέσο για να απαλλαχτούν απ’ τη Συνταχτική Συνέλευση.
6. Ένας τέτιος συνδυασμός, αν πραγματοποιούνταν μέσα στις συνθήκες του περάσματος όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ, μπορούσε να σημαίνει μονάχα την υποταγή της Συνταχτικής Συνέλευσης στα Σοβιέτ, τη μετατροπή της σε εξάρτημα των Σοβιέτ, την ανώδυνη απονέκρωσή της.
Δε χρειάζεται να αποδείξουμε, ότι χωρίς αυτή την πολιτική των μπολσεβίκων, δε θα γινόταν τόσο ομαλά η διάλυση της Συνταχτικής Συνέλευσης και δε θα χρεοκοπούσαν με τόσο πάταγο οι παραπέρα ενέργειες των εσέρων και των μενσεβίκων με το σύνθημα: «Όλη η εξουσία στη Συνταχτική Συνέλευση».
«Πήραμε μέρος - λέει ο Λένιν - στις εκλογές για τη Ρωσική αστική βουλή, για τη Συνταχτική Συνέλευση, το Σεπτέμβρη-Νοέμβρη 1917. Ήταν σωστή η ταχτική μας ή όχι; . . . Δεν είχαμε άραγε εμείς, οι ρώσοι μπολσεβίκοι, το Σεπτέμβρη-Νοέμβρη του 1917, το δικαίωμα να θεωρούμε, περισσότερο από οποιουσδήποτε άλλους κομουνιστές της Δύσης, ότι στη Ρωσία ο κοινοβουλευτισμός πολιτικά είχε πια ξεπεραστεί; Φυσικά το είχαμε, γιατί το ζήτημα δεν είναι αν τα δυτικά κοινοβούλια υπάρχουν από πολύ ή λίγο καιρό, μα κατά πόσο οι πλατιές μάζες των εργαζομένων είναι έτοιμες (ιδεολογικά, πολιτικά, πραχτικά) να δεχτούν το σοβιετικό καθεστώς και να διαλύσουν (ή να επιτρέψουν τη διάλυση) του αστικοδημοκρατικού κοινοβουλίου. Είναι πέρα για πέρα αδιαφιλονίκητο και ολότελα διαπιστωμένο ιστορικό γεγονός, ότι το Σεπτέμβρη-Νοέμβρη 1917 στη Ρωσία, η εργατική τάξη των πόλεων, οι στρατιώτες και οι αγρότες, ήταν εξαιτίας μιας σειράς ειδικών συνθηκών, σε εξαιρετικό βαθμό προετοιμασμένοι για να δεχθούν το σοβιετικό σύστημα και να διαλύσουν το πιο δημοκρατικό αστικό κοινοβούλιο. Και όμως παρ’ όλα αυτά οι μπολσεβίκοι δεν μποϋκοτάρισαν τη Συνταχτική Συνέλευση, μα πήραν μέρος στις εκλογές και πριν και ύστερα απ’ την κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας απ’ το προλεταριάτο». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXV, σελ. 201-202).
Και γιατί δε μποϋκοτάρισαν τη Συνταχτική Συνέλευση; Γιατί λέει ο Λένιν:
«Ακόμα και μερικές βδομάδες πριν απ' τη νίκη της Σοβιετικής Δημοκρατίας, ακόμα και ύστερα απ’ αυτή τη νίκη, η συμμετοχή στο αστικοδημοκρατικό κοινοβούλιο, όχι μονάχα δε ζημιώνει το επαναστατικό προλεταριάτο, μα του διευκολύνει τη δυνατότητα ν' αποδείξει στις καθυστερημένες μάζες για ποιο λόγο τέτια κοινοβούλια αξίζουν να διαλύονται, του διευκολύνει την επιτυχία της διάλυσής τους, διευκολύνει την “πολιτική κατάργηση“ του αστικού κοινοβουλευτισμού». (Βλ. Λένιν, στον ίδιο τόμο).
Χαραχτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Τρότσκι δεν καταλαβαίνει αυτή την ιδιομορφία της μπολσεβίκικης ταχτικής, και ειρωνεύεται τη «θεωρία» του συνδυασμού της Συνταχτικής Συνέλευσης με τα Σοβιέτ σα Χιλφερντινγκισμό.
Δεν καταλαβαίνει ότι η παραδοχή αυτού του συνδυασμού σε σύνδεση με τη σύγκληση της Συνταχτικής Συνέλευσης και όταν έχει πια ριχθεί το σύνθημα της εξέγερσης και είναι πιθανή η νίκη των Σοβιέτ, αποτελεί τη μοναδική επαναστατική ταχτική που δεν έχει τίποτα το κοινό με την ταχτική του Χίλφερντινγκ, που μετατρέπει τα Σοβιέτ σε εξάρτημα της Συνταχτικής Συνέλευσης. Δεν καταλαβαίνει πως το λάθος μερικών συντρόφων πάνω σ’ αυτό το ζήτημα, δεν του δίνει καμιά βάση να καταφέρεται ενάντια στην πέρα για πέρα σωστή θέση του Λένιν και του κόμματος, ότι μπορεί να υπάρχει κάτω από ορισμένες συνθήκες, ένα «κράτος συνδυασμένου τύπου».
Δεν καταλαβαίνει ότι χωρίς την ιδιόμορφη πολιτική των μπολσεβίκων σχετικά με τη Συνταχτική Συνέλευση, οι μπολσεβίκοι δε θα κατόρθωναν να καταχτήσουν με το μέρος τους τα εκατομμύρια των μαζών του λαού και ότι χωρίς να έχουν προηγούμενα καταχτήσει αυτές τις μάζες, δε θα μπορούσαν να μετατρέψουν την Οχτωβριανή εξέγερση σε βαθιά λαϊκή επανάσταση.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Τρότσκι ειρωνεύεται ακόμα και τις λέξεις «λαός», «επαναστατική δημοκρατία» κλπ, που συναντιούνται στα άρθρα των μπολσεβίκων, και τις θεωρεί σαν ανάρμοστες για ένα μαρξιστή.
Ο Τρότσκι ξεχνά ολοφάνερα ότι ο Λένιν, ο αναμφισβήτητος αυτός μαρξιστής, ακόμα από το Σεπτέμβρη του 1917, ένα μήνα πριν από τη νίκη της διχτατορίας, έγραφε για την «ανάγκη του άμεσου περάσματος όλης της εξουσίας στα χέρια της επαναστατικής δημοκρατίας με επικεφαλής το επαναστατικό προλεταριάτο"». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXI, σελ. 198).
Ο Τρότσκι ξεχνά ολοφάνερα ότι ο Λένιν, ο αναμφισβήτητος αυτός μαρξιστής, αναφέροντας ένα απόσπασμα απ' το γράμμα του Μαρξ προς τον Κούγκελμαν (γραμμένο τον Απρίλη του 1871), όπου λέγεται ότι το τσάκισμα του γραφειοκρατικο-στρατιωτικού κρατικού μηχανισμού είναι ο προκαταβολικός όρος κάθε πραγματικής λαϊκής επανάστασης στην ήπειρο (Σημ. Μετ. δηλ. στην ηπειρωτική Ευρώπη), γράφει ξεκάθαρα τις παρακάτω γραμμές:
«Αξίζει να προσέξουμε ιδιαίτερα την εξαιρετικά βαθιά παρατήρηση του Μαρξ, ότι η καταστροφή της γραφειοκρατικο-στρατιωτικής κρατικής μηχανής είναι “ο προκαταβολικός όρος κάθε πραγματικό λαϊκής επανάστασης”. Η έννοια αυτή “λαϊκή” επανάσταση φαίνεται περίεργη στο στόμα του Μαρξ και οι ρώσοι πλεχανοφικοί και μενσεβίκοι, οι οπαδοί αυτοί του Στρούβε, που επιθυμούν να θεωρούνται μαρξιστές, θα μπορούσαν ίσως να διακηρύξουν, ότι η έκφραση αυτή αποτελεί “παραδρομή της γλώσσας” του Μαρξ. Έχουν καταντήσει το μαρξισμό μια τόσο ελεεινή φιλελεύθερη γελοιογραφία, που γι’ αυτούς δεν ύπαρχοι τίποτα άλλο εκτός από την αντιπαράθεση της αστικής με την προλεταριακή επανάσταση. Κι αυτήν όμως την αντιπαράθεση την εννοούν με ένα τόσο άψυχο τρόπο, που δεν παίρνει άλλο... Το 1871 σε καμιά χώρα της ηπειρωτικής Ευρώπης το προλεταριάτο δεν αποτελούσε την πλειοψηφία του λαού. Μια “λαϊκή" επανάσταση, που τραβά πραγματικά στο κίνημα την πλειοψηφία του λαού, μπορούσε νάναι μονάχα εκείνη που αγκαλιάζει και το προλεταριάτο και την αγροτιά. Οι δυο αυτές τάξεις αποτελούσαν τότε το “Λαό”. Οι δυο αυτές τάξεις ενώνονται γιατί “η γραφειοκρατο-στρατιωτική κρατική μηχανή” τις καταπιέζει, τις πνίγει, τις εκμεταλλεύεται. Να συντριβεί αυτή η μηχανή, να τσακιστεί, αυτό απαιτεί το πραγματικό συμφέρον του “Λαού”, της πλειοψηφίας του, των εργατών και της πλειοψηφίας των αγροτών, αυτός είναι ο “προκαταβολικός όρος” της ελεύθερης συμμαχίας των φτωχών αγροτών με το προλεταριάτο, και χωρίς αυτή τη συμμαχία είναι ασταθής η δημοκρατία και είναι αδύνατος ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός» (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXI, σελ. 395-396).
Δεν πρέπει να ξεχνούμε αυτά τα λόγια του Λένιν.
Έτσι η τέταρτη ιδιομορφία της ταχτικής των μπολσεβίκων στην περίοδο της προετοιμασίας του ’Οχτώβρη, είναι η ικανότητα να πείθουν τις μάζες με την ίδια τους την πείρα για την ορθότητα των κομματικών συνθημάτων, με το τράβηγμα αυτών των μαζών στις επαναστατικές θέσεις, σαν το σπουδαιότερο όρο για την κατάχτηση των εκατομμυρίων εργαζομένων με το μέρος του κόμματος.
Νομίζω πως αυτά που είπα είναι πέρα για πέρα αρκετά για να ξεκαθαρίσουμε για τον εαυτό μας τα χαραχτηριστικά γνωρίσματα αυτής της ταχτικής.
IV
Η ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΑΝ ΑΠΑΡΧΗ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καθολική θεωρία της ταυτόχρονης νίκης της επανάστασης στις βασικές χώρες της Ευρώπης, η θεωρία για το αδύνατο της νίκης του σοσιαλισμού σε μια χώρα, αποδείχτηκε τεχνητή, όχι βιώσιμη θεωρία. Η εφτάχρονη ιστορία της προλεταριακής επανάστασης στη Ρωσία δε μιλά υπέρ, μα ενάντια σ’ αυτή τη θεωρία. Η θεωρία αυτή είναι απαράδεχτη, όχι μονάχα γιατί σα σχήμα ανάπτυξης της παγκόσμιας επανάστασης αντιτίθεται στα ολοφάνερα γεγονότα. Είναι απαράδεχτη ακόμα περισσότερο σα σύνθημα, γιατί δεσμεύει και δεν απελευθερώνει την πρωτοβουλία των χωριστών χωρών, που έχουν αποχτήσει τη δυνατότητα, λόγω ορισμένων ιστορικών συνθηκών, να διασπάσουν ανεξάρτητα το μέτωπο του κεφαλαίου, γιατί δεν υποκινεί στη δραστήρια επίθεση των χωριστών χωρών ενάντια στο κεφάλαιο, μα στην παθητική αναμονή της στιγμής «της γενικής λύσης», γιατί δεν καλλιεργεί ανάμεσα στους προλετάριους των χωριστών χωρών το πνεύμα της επαναστατικής αποφασιστικότητας, μα το πνεύμα των αμφιβολιών του Αμλέτου: «και τι θα γίνει αν οι άλλοι δεν μας υποστηρίξουν». Ο Λένιν είχε πέρα για πέρα δίκιο, όταν έλεγε ότι η νίκη του προλεταριάτου σε μια χώρα αποτελεί την «τυπική» περίπτωση και πως «η ταυτόχρονη επανάσταση σε μια σειρά από χώρες» μπορεί ν’ αποτελεί μονάχα «σπάνια εξαίρεση». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXIII, σελ. 354).
Η λενινιστική όμως θεωρία της επανάστασης δεν περιορίζεται, όπως είναι γνωστό, μονάχα σ’ αυτή την πλευρά του ζητήματος . Είναι ταυτόχρονα και θεωρία της ανάπτυξης της παγκόσμιας επανάστασης (Βλέπε πιο πάνω στο έργο “Για τις βάσεις του λενινισμού”, Ι. Στάλιν). Η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα δεν είναι αυτοσκοπός. Η επανάσταση της νικήτριας χώρας δεν πρέπει να θεωρεί τον εαυτό της σαν αυτάρκες μέγεθος, μα σα στήριγμα, σα μέσο για την επιτάχυνση της νίκης του προλεταριάτου σ’ όλες τις χώρες. Γιατί η νίκη της επανάστασης σε μια χώρα, και στη δοσμένη περίπτωση στη Ρωσία, δεν είναι μονάχα προϊόν της ανισόμετρης ανάπτυξης και της προοδευτικής αποσύνθεσης του ιμπεριαλισμού. Είναι ταυτόχρονα απαρχή και προϋπόθεση της παγκόσμιας επανάστασης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι δρόμοι της ανάπτυξης της παγκόσμιας επανάστασης δεν είναι τόσο απλοί, όσο θα μπορούσαν να φανούν προηγούμενα, πριν απ’ τη νίκη της επανάστασης σε μια χώρα, πριν απ’ την εμφάνιση του αναπτυγμένου ιμπεριαλισμού, που αποτελεί την «παραμονή της σοσιαλιστικής επανάστασης». Γιατί εμφανίστηκε ένας τέτιος καινούργιος παράγοντας, όπως ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών, που δρα μέσα στις συνθήκες του αναπτυγμένου ιμπεριαλισμού και που μιλά για το αναπόφευκτο των πολεμικών συγκρούσεων, για τη γενική εξασθένιση του παγκόσμιου μετώπου του κεφαλαίου και για τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισμού σε ξεχωριστές χώρες. Γιατί εμφανίστηκε ένας τέτιος καινούργιος παράγοντας, όπως η τεράστια Σοβιετική χώρα, που βρίσκεται ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή, ανάμεσα στο κέντρο της χρηματιστικής εκμετάλλευσης του κόσμου και στο πεδίο του αποικιακού ζυγού και που, μονάχα με την ύπαρξή της, επαναστατικοποιεί όλο τον κόσμο.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι τέτιοι (δεν μιλώ για τους άλλους λιγότερο σπουδαίους παράγοντες), που δε μπορεί να μην τους παίρνουμε υπόψη όταν μελετούμε τους δρόμους της παγκόσμιας επανάστασης.
Παλιότερα νόμιζαν συνήθως ότι η επανάσταση θα αναπτυχθεί με την ισόμετρη «ωρίμανση» των στοιχείων του σοσιαλισμού, πριν απ’ όλα στις πιο αναπτυγμένες, στις «προηγμένες» χώρες. Τώρα αυτή η αντίληψη χρειάζεται να υποστεί ουσιαστικές αλλαγές.
«Τώρα - λέει ο Λένιν - διαμορφώθηκε ένα τέτιο σύστημα διεθνών σχέσεων, που στην Ευρώπη ένα απ’ τα κράτη, η Γερμανία, είναι υποδουλωμένο στα κρατη-νικητές. Παράλληλα μια σειρά κράτη, και μάλιστα τα πιο παλιά κράτη της Δύσης, βρέθηκαν, χάρη στη νίκη, σε τέτιες συνθήκες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη νίκη για να κάνουν μια σειρά ασήμαντες παραχωρήσεις στις καταπιεζόμενες τάξεις τους, παραχωρήσεις που ωστόσο καθυστερούν το επαναστατικό κίνημα στις χώρες τους και δημιουργούν κάποιο ομοίωμα “κοινωνικής ειρήνης".
Ταυτόχρονα μια ολόκληρη σειρά από χώρες: Ανατολή, Ινδίες, Κίνα κλπ., ακριβώς χάρη στον τελευταίο ιμπεριαλιστικό πόλεμο πετάχτηκαν οριστικά έξω από την τροχιά τους. Η εξέλιξή τους πήρε οριστικά τον πανευρωπαϊκό καπιταλιστικό δρόμο. Στις χώρες αυτές άρχισε ο ίδιος αναβρασμός που επικρατεί ο’ όλη την Ευρώπη. Και είναι τώρα ξεκάθαρο για όλο τον κόσμο, ότι οι χώρες αυτές τραβήχτηκαν σε τέτια εξέλιξη, που δεν μπορεί, παρά να οδηγήσει στην κρίση ολάκερου του παγκόσμιου καπιταλισμού.
Γι' αυτό και σε σχέση μ’ αυτά “οι δυτικο-ευρωπαΐκές καπιταλιστικές χώρες" θα ολοκληρώσουν την εξέλιξή τους προς το σοσιαλισμό ... όχι έτσι όπως την περιμέναμε παλιά. Δεν την ολοκληρώνουν με την ισόμετρη “ωρίμανση" του σοσιαλισμού στις χώρες αυτές, μα με την εκμετάλλευση ορισμένων κρατών από τα άλλα, με την εκμετάλλευση του πρώτου από τα ηττημένα στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο κράτη, εκμετάλλευση που συνδυάζεται με την εκμετάλλευση όλης της Ανατολής. Και η Ανατολή απ' την άλλη μεριά, ακριβώς χάρη α’ αυτό τον πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, πέρασε οριστικά στο επαναστατικό κίνημα και τραβήχτηκε οριστικά στο γενικό στρόβιλο του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXVII, σελ. 415-416).
Αν σ’ αυτά προσθέσουμε το γεγονός ότι όχι μονάχα οι ηττημένες χώρες και οι αποικίες, που τις εκμεταλλεύονται οι νικήτριες χώρες, αλλά και ένα μέρος των νικήτριων χωρών πέφτει στην τροχιά της χρηματιστικής εκμετάλλευσης από μέρους των πιο ισχυρών νικήτριων χωρών, της Αμερικής και της Αγγλίας, ότι οι αντιθέσεις ανάμεσα σ’ όλες αυτές τις χώρες είναι βασικός παράγοντας για την αποσύνθεση του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού, ότι εκτός απ’ αυτές τις αντιθέσεις υπάρχουν και αναπτύσσονται οι πιο βαθιές αντιθέσεις στο εσωτερικό κάθε μιας απ’ αυτές τις χώρες, ότι όλες αυτές οι αντιθέσεις βαθαίνουν και οξύνονται με το γεγονός ότι πλάι σ’ αυτές τις χώρες υπάρχει η μεγάλη Δημοκρατία των Σοβιέτ - αν όλα αυτά τα πάρουμε υπόψη μας, τότε ολοκληρώνεται λίγο-πολύ η εικόνα της ιδιόμορφης διεθνούς κατάστασης.
Το πιθανότερο απ’ όλα είναι ότι η παγκόσμια επανάσταση θα ακολουθήσει το δρόμο της επαναστατικής απόσπασης μιας σειράς νέων χωρών από το σύστημα των ιμπεριαλιστικών κρατών, και θα γίνει αυτό με την υποστήριξη των προλετάριων των χωρών αυτών απ’ το προλεταριάτο των ιμπεριαλιστικών κρατών. Βλέπουμε, ότι η πρώτη χώρα που αποσπάστηκε, η πρώτη νικήτρια χώρα, υποστηρίζεται κιόλας απ’ τους εργάτες και απ’ τις εργαζόμενες μάζες γενικά των άλλων χωρών. Χωρίς αυτή την υποστήριξη δε θα μπορούσε να κρατηθεί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υποστήριξη αυτή θα δυναμώνει και θα αυξάνει. Όμως δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι η ίδια η εξέλιξη της παγκόσμιας επανάστασης, το ίδιο το προτσές της απόσπασης μιας σειράς νέων χωρών απ' τον ιμπεριαλισμό, θα συντελείται, τόσο πιο γρήγορα και πιο σταθερά, όσο πιο σταθερά-θα δυναμώνει ο σοσιαλισμός στην πρώτη νικήτρια χώρα, όσο πιο γρήγορα θα μετατρέπεται αυτή η χώρα σε βάση της παραπέρα ανάπτυξης της παγκόσμιας επανάστασης, σε μοχλό για την παραπέρα αποσύνθεση του ιμπεριαλισμού.
Αν είναι σωστή η θέση ότι είναι αδύνατη η οριστική νίκη του σοσιαλισμού στην πρώτη απελευθερωμένη χώρα, χωρίς τις κοινές προσπάθειες των προλετάριων μερικών χωρών, εξ ίσου σωστό είναι και το γεγονός ότι η παγκόσμια επανάσταση θα αναπτυχθεί τόσο πιο γρήγορα και πιο σταθερά, όσο πιο πραγματική θάναι η βοήθεια της πρώτης σοσιαλιστικής χώρας προς τους εργάτες και τις εργαζόμενες μάζες όλων των υπόλοιπων χωρών.
Σε τι πρέπει να εκφράζεται αυτή η βοήθεια;
Πρέπει να εκφράζεται πρώτα στο γεγονός ότι η νικήτρια χώρα «θα πραγματοποιεί στον ανώτατο βαθμό ότι είναι πραγματοποιήσιμο σε μια χώρα για την ανάπτυξη, την υποστήριξη, το ξύπνημα της επανάστασης σ’ όλες τις χώρες». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ. XXIII. σιλ. 385).
Πρέπει να εκφράζεται, κατά δεύτερο λόγο, στο γεγονός ότι «το νικηφόρο προλεταριάτο» της μιας χώρας, «αφού απαλλοτριώσει τους καπιταλιστές και αφού οργανώσει τη σοσιαλιστική παραγωγή στη χώρα του, θα αντιτασσόταν... ενάντια στον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο, παίρνοντας με το μέρος του τις καταπιεζόμενες τάξεις των άλλων χωρών, ανάβοντας στις χώρες αυτές εξεγέρσεις ενάντια στους καπιταλιστές, επεμβαίνοντας σε περίπτωση ανάγκης ακόμα και με ένοπλη δύναμη ενάντια στις εκμεταλλεύτριες τάξεις και τα κράτη τους». (Βλ. Λένιν, Άπαντα, τόμ XVIII, σελ. 232-233).
Η χαραχτηριστική ιδιομορφία αυτής της βοήθειας από μέρους της νικήτριας χώρας βρίσκεται, όχι μονάχα στο γεγονός ότι επιταχύνει τη νίκη των προλετάριων των άλλων χωρών, μα ακόμα και στο γεγονός, ότι διευκολύνοντας αυτή τη νίκη εξασφαλίζει έτσι και την οριστική νίκη του σοσιαλισμού στην πρώτη νικήτρια χώρα.
Το πιο πιθανό απ’ όλα είναι ότι στην πορεία της εξέλιξης της παγκόσμιας επανάστασης, πλάι στις εστίες του ιμπεριαλισμού στις ξεχωριστές καπιταλιστικές χώρες και πλάι στο σύστημα αυτών των χωρών σ’ όλον τον κόσμο, θα δημιουργούνται εστίες σοσιαλισμού στις ξεχωριστές Σοβιετικές χώρες και ένα σύστημα αυτών των εστιών σ’ όλον τον κόσμο. Και η πάλη ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο συστήματα θα γεμίζει την ιστορία της ανάπτυξης της παγκόσμιας επανάστασης.
«Γιατί - λέει ο Λένιν - είναι αδύνατη η ελεύθερη συνένωση των εθνών στο σοσιαλισμό, χωρίς ένα λίγο - πολύ μακρόχρονο, επίμονο αγώνα των σοσιαλιστικών δημοκρατιών ενάντια στα καθυστερημένα κράτη».(Βλ. στο ίδιο).
Η παγκόσμια σημασία της Οχτωβριανής επανάστασης βρίσκεται όχι μονάχα στο γεγονός ότι αποτελεί τη μεγάλη πρωτοβουλία μιας χώρας στη διάσπαση του συστήματος του ιμπεριαλισμού και την πρώτη εστία του σοσιαλισμού μέσα στον ωκεανό των ιμπεριαλιστικών χωρών, μα ακόμα και στο γεγονός ότι αποτελεί τον πρώτο σταθμό της παγκόσμιας επανάστασης και μια ισχυρή βάση για την παραπέρα ανάπτυξή της.
Γι’ αυτό δεν έχουν δίκιο, όχι μονάχα εκείνοι που, ξεχνώντας το διεθνή χαραχτήρα της Οχτωβριανής Επανάστασης, διακηρύττουν ότι η νίκη της επανάστασης σε μια χώρα είναι καθαρά εθνικό, και μονάχα εθνικό φαινόμενο. Μα δεν έχουν δίκιο και κείνοι που ενώ θυμούνται το διεθνή χαραχτήρα της Οχτωβριανής Επανάστασης, έχουν όμως την τάση να εξετάζουν αυτή την επανάσταση σαν κάτι το παθητικό, που είναι προορισμένο να δέχεται μονάχα υποστήριξη από τα έξω. Στην πραγματικότητα όχι μονάχα η Οχτωβριανή Επανάσταση έχει ανάγκη απ’ την υποστήριξη από μέρους της επανάστασης των άλλων χωρών, μα και η επανάσταση αυτών των χωρών έχει ανάγκη από την υποστήριξη της Οχτωβριανής Επανάστασης, για να επιταχυνθεί και να προωθηθεί το έργο της ανατροπής του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού.
17 του Δεκέμβρη 1924
(Ι.Β. Στάλιν, Ζητήματα Λενινισμού, Εκδοτικό της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, σελ. 100 - 135)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου